Πρώην κομμουνιστές

Με το θάνατο του Γεωργίου Γεωργαλά, ανήμερα των Χριστουγέννων, κλείνει, συμβολικά, ο κύκλος του πραξικοπήματος, της 21ης Απριλίου 1967, αφού ο γνωστός και ως «θεωρητικός» της δικτατορίας, ήταν ο τελευταίος, ίσως, που είχε απομείνει, από το «πάνθεον» εκείνης της σκοτεινής περιόδου.

Η περίπτωση του «τελευταίου των Μοϊκανών», ωστόσο, είναι ενδιαφέρουσα, είναι δε βέβαιο ότι θ’ απασχολήσει ιδιαίτερα τον ιστορικό του μέλλοντος. Όχι μόνο γιατί ο Γ. Γεωργαλάς συνδέθηκε με την προπαγάνδα της χούντας, με αξιοποίηση, μάλιστα, της τηλεόρασης, αλλά και γιατί το νεανικό του παρελθόν, παρέπεμπε σ’ ένα αφοσιωμένο κομμουνιστή, που βίωνε, μάλιστα, τη φαντασίωση του, σε μια χώρα του «κομμουνιστικού παραδείσου» (Ουγγαρία). Τι ήταν εκείνο, που μετέστρεψε ένα σκληρό κομμουνιστή, σε τέτοιο σημείο, ώστε αρχικά να υπηρετήσει ένα αυταρχικό -προ δικτατορίας- καθεστώς, εν τέλει δε μια ανοιχτή δικτατορία, στο όνομα, μάλιστα, της απόρριψης ενός αυταρχικού συστήματος εξουσίας; Ο ίδιος, σε μια από τις σπάνιες -μεταδικτατορικές- τηλεοπτικές του εμφανίσεις, μιλώντας στον αείμνηστο Ρένο Αποστολίδη, είχε αναφερθεί στις «τραυματικές» εμπειρίες του, κυρίως από την καταστολή της κοινωνικής εξέγερσης του 1956, στην Βουδαπέστη, αφήνοντας να εννοηθεί ότι επέδρασαν καταλυτικά στη μεταστροφή του.

Ο Γεώργιος Γεωργαλάς, όμως, δεν ήταν ο μόνος, με δυναμικό κομμουνιστικό παρελθόν, που μεταβλήθηκε σε «στυλοβάτη» του δικτατορικού καθεστώτος. Υπάρχουν τρεις, ακόμη, εμβληματικές περιπτώσεις, που, φανταζόμαστε, θ’ απασχολήσουν το μελλοντικό ερευνητή. Ο Βύρων Σταματόπουλος, που υπήρξε πανίσχυρος κυβερνητικός εκπρόσωπος, στην πρώτη δικτατορία (Παπαδόπουλου). Ο Θεοφύλακτος Παπακωνσταντίνου, που υπήρξε «υφυπουργός Παιδείας», αλλά και ήταν ο συγγραφέας του προπαγανδιστικού εγχειριδίου «Αγωγή του Πολίτου», που είχε, μάλιστα, συμπεριληφθεί στη διδακτέα ύλη της Μέσης Εκπαίδευσης! Αλλά και ο Σάββας Κωνσταντόπουλος, που δεν κατέλαβε μεν κυβερνητικό αξίωμα, αλλά ήταν ο δημοσιογραφικός «πυλώνας» του καθεστώτος, μέσα από την εφημερίδα του ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, ενώ ήταν αυτός που είχε προετοιμάσει το έδαφος, με τις περίφημες, διαλέξεις του, το 1966. Στους παραπάνω θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και ιδιάζουσες περιπτώσεις, όπως του Δημήτρη Τσάκωνα «υπουργού Πολιτισμού», με αριστερόστροφο παρελθόν, του Αγγελου Τσουκαλά «υπουργού Δικαιοσύνης», που υπήρξε υποψήφιος δήμαρχος της Αθήνας με τη στήριξη της ΕΔΑ, αλλά και συνήγορος του Νίκου Μπελογιάννη, όπως και του Σπύρου Κατσώτα, που από δυναμικός υποστηρικτής του Ανδρέα Παπανδρέου, κατέληξε «υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ» στον Παπαδόπουλο. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου…