ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΕΛΙΓΓΩΝΗΣ
Μετά την προχθεσινή, δεύτερη, ψηφοφορία επί της πρώτης φάσης της συνταγματικής αναθεώρησης στην Βουλή έχει γίνει το πρώτο μεγάλο βήμα για να αλλάξει ο τρόπος εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το άρθρο 32 παραπέμπεται προς αλλαγή στην επόμενη Βουλή, εκεί όπου με την απλή πλειοψηφία των 151 βουλευτών θα μπορεί να αποσυνδεθεί επιτέλους η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από την διάλυση της Βουλής.
Πρόκειται για μία πρόβλεψη του συνταγματικού νομοθέτη που τελικώς δεν υπηρέτησε τους σκοπούς για τους οποίους υιοθετήθηκε: δηλαδή, ενώ η σύνδεση της προεδρικής εκλογής με την διάλυση της Βουλής υπηρετούσε την ανάγκη να αναδεικνύεται με ευρεία συναίνεση ο εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εν τέλει αυτή «εργαλειοποιήθηκε» από όλα τα κόμματα που θέλησαν να προκαλέσουν εκλογές: το έκανε η ΝΔ του Έβερτ το ’95, το έκανε το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου το 2009, το έκανε και ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα το 2014.
Συμπέρασμα: καλώς αποσυνδέεται η προεδρική εκλογή από την διάλυση της Βουλής, αφού αυτή η πρόβλεψη δεν υπηρέτησε τον σκοπό της ευρείας συναίνεσης στο πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Τώρα, στο τραπέζι της συνταγματικής αναθεώρησης υπάρχουν δύο προτάσεις και η επόμενη Βουλή θα πάρει, με απλή πλειοψηφία, τις τελικές αποφάσεις: ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει να παραπέμπεται η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας στον λαό εάν στη Βουλή δεν σχηματίζονται ευρύτερες πλειοψηφίες. Η ΝΔ, στον αντίποδα, προτείνει να παραμένει εντός Βουλής η διαδικασία και, αν διαπιστώνεται ότι δεν σχηματίζονται ευρείες πλειοψηφίες, τότε να εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας όποιος υποψήφιος πάρει 151 ψήφους.
Σε ό,τι αφορά την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, είναι εύλογα τα ερωτήματα αν η αλλαγή του τρόπου εκλογής του Προέδρου δημιουργεί μία εκ των πραγμάτων διαφορετική αρχιτεκτονική του πολιτεύματος. Αν, δηλαδή, ένας Πρόεδρος εκλεγμένος από τον λαό θα έχει εξ αντικειμένου ευρύτερη νομιμοποίηση και θα παραπέμπει περισσότερο σε προεδρική, παρά σε προεδρευομένη Δημοκρατία. Σε κάθε περίπτωση, όσο κι αν η από τον λαό εκλογή απαιτεί ορισμένες ασφαλιστικές δικλείδες για να μην αλλάξει η φύση και η αρχιτεκτονική του πολιτεύματος, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί μία σοβαρή απόπειρα να συνεχίσει να απολαύει ευρύτερης αναγνώρισης ο Πρώτος Πολίτης της χώρας.
Στον αντίποδα, η πρόταση της ΝΔ οδηγεί σε έναν Πρόεδρο.. απλής πλειοψηφίας. Ο εκάστοτε πρωθυπουργός, δηλαδή, θα μπορεί να προτείνει έναν «δικό του άνθρωπο», να αφήνει τις ψηφοφορίες να περνούν ως άγονες και να περιμένει να έρθει η ώρα της απλής πλειοψηφίας, για να βάλει τους βουλευτές του να τον ψηφίσουν.
Με τον τρόπο αυτό, όμως, μπορεί να μην αλλάζει μεν η φύση και η αρχιτεκτονική του πολιτεύματος, ωστόσο γίνεται κάτι άλλο: δίνεται η δυνατότητα στον εκάστοτε πρωθυπουργό να εκλέξει Πρόεδρο Δημοκρατίας τον… «κηπουρό» του, για να θυμηθούμε παλιότερες και σκοτεινές εποχές. Με δεδομένο, όμως, ότι ο εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να είναι διακομματικής αποδοχής για να επιτελεί επί της ουσίας τον ρόλο του θεματοφύλακα του πολιτεύματος, η πρόταση της ΝΔ υποβαθμίζει τον ίδιο τον ρόλο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η συγκεκριμένη πρόταση οδηγεί σε Προέδρους «συγκυριακής πλειοψηφίας», ενώ μετατρέπει το θεσμό της Προεδρίας της Δημοκρατίας σε πεδίο εσωκομματικών συναλλαγών, «παζαριών» και διαπραγματεύσεων μεταξύ αρχηγού, «δελφίνων», «πρώην» και… επόμενων.
ΥΓ: Ήδη ακούμε, για παράδειγμα, ότι υπάρχει πολιτικός αρχηγός που φιλοδοξεί να γίνει πρωθυπουργός και έχει από τώρα υποσχεθεί την θέση του επιτρόπου στην Ε.Ε. στον πρώην αρχηγό του κόμματός του, με «αντάλλαγμα» να συνεχίσει να τον στηρίζει εσωκομματικά. Θα ήταν φτηνό για τον ίδιο τον θεσμό της Προεδρίας της Δημοκρατίας, λοιπόν, αν αύριο μαθαίναμε ότι υπήρχε άλλος αρχηγός –ή ακόμη και ο ίδιος- που να έχει τάξει σε άλλον «κορυφαίο» του κόμματός του το ύπατο πολιτειακό αξίωμα με κάποιο άλλο «αντάλλαγμα».
