Του Σταύρου Ξηντάρα
Η καλύτερη παράσταση των θεατρίνων θεατές κερδίζει τις εντυπώσεις. Ο λόγος για το «Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι» που παρουσιάζεται στο ατμοσφαιρικό θέατρο «Studio Κυψέλης». O σκηνοθέτης αλλά και πρωταγωνιστής του έργου Γιώργος Λιβανός κατέχει το κείμενο, πρωτότυπο και μεταφορά , το υπηρετεί με σεβασμό και ακρίβεια και καταφέρνει να μετουσιώσει τις μεταφυσικές αναζητήσεις του Wilde σε ουσιαστική θεατρική πράξη. Με κέντρο βάρους την εμβάθυνση στις προσωπικότητες –επιτέλους μια παράσταση κλασσικού κειμένου που οι ήρωες αναπνέουν όπως εμείς πάσχουν ερωτεύονται θυμώνουν, μετανοούν – και στην διαρκώς επιταχυνόμενη αλήθεια τους ο σκηνοθέτης οριοθετεί ένα πλαίσιο δράσης άκρως ρεαλιστικό. Οι αναζητήσεις του ήρωα, οι επιδράσεις στην προσωπικότητα του και η πορεία προς τη διαμόρφωσή της καθορίζονται από την ψυχική ισορροπία του Dorian και τη σχέση που διαμορφώνει με το Πορτρέτο του όπως το οριοθετεί ο Osborne. Ο νάρκισσος ήρωας ερωτεύεται τον εαυτό του , την εικόνα του , τα νιάτα και κάνει τα πάντα για να τα διατηρήσει ως έχουν. Η επιλογή του Λιβανού να ζωντανέψει το Πορτρέτο και σαν εκφραστής του ψυχισμού του Dorian να συνομιλεί μαζί του και να του επαναλαμβάνει τα σημαντικά τσιτάτα της ζωής του αλλά και να συγκρούεται μαζί του, είναι ομολογουμένως σ υ γ κ λ ο ν ι σ τ ι κ ή, τόσο σαν έμπνευση όσο και σαν εκτέλεση! Και η τελική σκηνή που το πορτρέτο ενδύεται την αγνότητα και το λευκό κοστούμι του Basil ανατριχιαστικά συμβολική!
Όμως ο Λιβανός στην εκδοχή αυτή που πέρυσι διέκοψε την δημιουργία της η δεύτερη Πανδημία , έχει και άξιους συμπαραστάτες. Γιατί το μεγάλο κέρδος των Θεατρίνων
Θεατές είναι ότι είναι ομάδα! Σαν ομάδα λειτουργούν και το εξαιρετικό αποτέλεσμα της δουλειάς μιας ομάδας πηγαίνεις να δεις! Και το σημαντικότερο μιας ομάδας που
αποτελείται από εξαιρετικές μονάδες!
Ο Γιάννης Σολδάτος , ο στενότερος συνεργάτης του Λιβανού είναι καλλιτεχνικός σύμβουλος στην εκδοχή αυτή, και σίγουρα συνέβελε σε αρκετά θέματα με την άποψη του, όπως με το ωραιότατο video της Καίτης Ιμπροχώρη που με χιούμορ και λάμψη κάνει ένα εντυπωσιακό quest και φυσικά το υπέροχο όπως πάντα στους Θεατρίνων Θεατές πρόγραμμα του Αιγόκερω.
Ο Θωμάς Βούλγαρης κάνει ειδικά για την παράσταση μια πολύ καλή και ρέουσα στο λόγο μετάφραση που επεξεργάζεται δραματουργικά η σπουδαία θεατρολόγος Χαρά
Μπακονικόλα.
Ο Μίμης Πλέσσας γράφει με ορμή εικοσάχρονου εξαιρετική μουσική electro – pop που σε προδιαθέτει άριστα για αυτό που θα ακολουθήσει ενώ βοηθά καθοριστικά τις κορυφαίες στιγμές. Η Δέσποινα Βολίδη κάνει ένα μαγικό σκηνικό σε τρία επίπεδα και πράσινο χρώμα – τόσο λιγο χρησιμοποιημένο στο θέατρο- με αντίκες και αίσθηση
εποχής που αλλάζει εντελώς το χώρο. Η μαγική διάφανη αυλαία υποδοχής & το Πορτρέτο που όλοι περιμέναμε να δούμε και μας αντάμειψε αισθητικά με το παραπάνω
καθιστούν τη δουλειά της, ως την καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη που έχω δει σε μικρό θέατρο τα τελευταία χρόνια. Ομοίως και τα πολυτελή και αυθεντικά κοστούμια εποχής!
Η χορογράφος Ειρήνη Τσότρα δένει το Dorian με το Πορτρέτο του και μας σκιαγραφεί μια εξαιρετικά εικαστικά γυμνή σχεδόν ερωτική συνάντηση των δύο αντρών, που όχι
μόνο δε σοκάρει αλλά εντυπωσιάζει!
Οι ηθοποιοί της ομάδας εξαιρετικοί όπως πάντα και συγκλονιστικά δεμένοι. Η πρωταγωνιστική τριανδρία έχει εξαιρετική χημεία & θέλουμε να τους ξαναδούμε μαζί!
Ο Γιώργος Λιβανός είναι γλυκός, τρυφερός και ευαίσθητος στο ρόλο του Μπάζιλ και κουβαλάει όλη την υποκριτική του σοφία και στις σιωπές του. Παρατηρείστε πόσο
ενεργός είναι στις συνομιλίες που παρίσταται χωρίς λόγο. Συγκινητικός και λιτός. Kαι η σκηνή του με τον Dorian, μαγική!
Ο Γιάννης Τσιώμου κάνει την πληρέστερη ερμηνεία του από όσα τον έχω παρακολουθήσει, εικονογραφώντας τον συμπαθέστερο “κακό” ήρωα , που έχω ποτέ δει, δίνοντας έμφαση στη φιλοσοφία του Henry και όχι στις επιβολές της, ενώ ο γοητευτικός Στάθης Παναγιωτιδης, που είχε ξεχωρίσει και στο περίφημο Leonadro’s ring της ομάδας, στον εμβληματικό τώρα ρόλο του Dorian Gray δρέπει δάφνες. Εντυπωσιάζει με τη σκηνική του άνεση , είναι υπέροχος στην παιδικότητα της αγνής περιόδου του ήρωα,
στις συγκρούσεις με τον Henry , τη Sibyl και τον Basil ( κορυφαία σκηνή), στην αναμέτρηση με το Πορτρέτο και στην τελική του σκηνή. Από την υπερπροσπάθεια του δύο ώρες πάνω στο σανίδι, είναι λίγο επίπεδα επαναλαμβανόμενος στις σκηνές της (όποιας ) τρέλας του ήρωα. Αν τις ελέγξει θα είναι ακόμα πιο παραστατικός. Ένα
τεράστιο μπράβο στο Λιβανό για την επιλογή του Στάθη στο ρόλο, όχι μόνο γιατί αποδεικνύεται ιδανική ,αλλά και γιατί επιτέλους ο Dorian είναι ένας γοητευτικός αρρενωπός άντρας που παρασέρνει τους πάντες στο διάβα του και όχι ένα γλυκερό εξαϋλωμένο πλάσμα. Γιατί τα πρότυπα σαν το Helmut Burger δεν είναι σήμερα ικανά προς μίμηση αλλά μάλλον προς αποφυγή και οι αντιστοίξεις πρέπει να άπτονται του παρόντος.
Η καλλονή Sibyl της Νίνας Ακτύπη είναι ερωτικότατη προς το Dorian και παθιασμένα τρυφερή προς τον αδερφό της αλλά και εντυπωσιακά αισθησιακή στη Δούκισσα. Η Αγάπη Μανουρά εύστοχη και παλλόμενη και στους τρεις ρόλους με εντυπωσίασε ιδιαίτερα στην Κα Ληφ που άλλαξε και φυσιογνωμικά! Μα τι ικανότητα μεταμόρφωσης!
Ανάλογη αυτής του ακριβού για ομάδα Μάνο Χατζηγεωργίου , άριστου και στους τρεις ρόλους και ιδιαίτερα στον εκβιαζόμενο Allan Kambell. Tρυφερός και όμορφος ο Σωτήρης Αντωνίου εκφράζει άριστα τα αδιέξοδα του στερημένου οικογενειακά αδερφού. Το Πορτρέτο του Γιώργου Καρατζά, δυναμικό, καλήφωνο και με γυμνό αισθησιακά αγαλμάτινο, σίγουρα θα μας απασχολήσει και στο μέλλον. Τυχερός που ξεκινά θεατρικά με μια τόσο πετυχημένη παραγωγή.
Η ακριβή αυτή εκδοχή του έργου του Osborne είναι η πληρέστερη σκηνοθετική απόπειρα του Λιβανού και η καλύτερη της ομάδας και την θεωρώ ικανή να βάλει στο μαγικό κόσμο του Studio Κυψέλης θεατές , που δεν το έχουν ακόμα επισκεφτεί. Στοιχηματίζω ότι το έργο θα πάει άλλα δυό χρόνια και διαισθάνομαι ότι θα το δούμε σύντομα σε μεγαλύτερο θέατρο. Άλλωστε ότι προέβλεψα μέχρι σήμερα για το Λιβανό, που παρακολουθώ την πορεία του σαν εργάτη του θεάτρου από τα 20 του χρόνια,
επαληθεύτηκε.
Στο εξαίρετο λεύκωμα που κυκλοφόρησε με την δεκατριάχρονη ιστορία των Θεατρίνων Θεατές η Ροζίτα Σώκου λέει σήμερα για την ομάδα Θεατρίνων Θεατές, ότι “
… ο Λιβανός συνέχισε το θέατρο από κει που το άφησε ο Ποταμίτης.” Αυτή η ακριβής φράση μιλάει για ένα σκηνοθέτη ερευνητή, που οι επιλογές του είναι ικανές να αφήσουν ένα ισχυρό σύγχρονο αποτύπωμα στο θέατρο ρεπερτορίου και του το ευχόμαστε. Όταν ο Oscar Wilde έγραψε το ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΕΥ, δεν φανταζόταν την πορεία του κολασμένου αυτού έργου του μες το χρόνο.
Πρόκειται σίγουρα για ένα από τα πιο διάσημα μυθιστορήματα στην ιστορία της λογοτεχνίας. Η φήμη του συνδέθηκε εξαρχής όχι μόνο με την ποιότητα του έργου αλλά
με το σοκαριστικό για τα δεδομένα της εποχής περιεχόμενο, όπου ο κεντρικός ήρωας κατάφερε να τραβήξει πάνω του φώτα της δημοσιότητας, θέτοντας στην άκρη τον
δημιουργό. Γραμμένο σε γλώσσα αστραφτερή, με πνευματώδεις διαλόγους γεμάτους με εύστοχους και πνευματώδεις αφορισμούς, με εμβληματικούς χαρακτήρες και πάνω από όλα για το ίδιο του το θέμα, Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι εντάσσεται αναμφίβολα στα αριστουργήματα της κλασσικής λογοτεχνίας. Θεωρείται ότι ανήκει στην κλασσική γοτθική λογοτεχνία με έντονο Φαουστικό θέμα.
Η επιτυχία του Ντόριαν Γκρέι γίνεται ακόμη πιο αξιοπρόσεκτη αν σκεφτεί κανείς ότι υπήρξε το μοναδικό δημοσιευμένο μυθιστόρημα του Όσκαρ Ουάιλντ. Ήταν όμως αρκετό για να του εξασφαλίσει την υστεροφημία που διαρκεί πάνω από έναν αιώνα μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, αλλά και μια σειρά από καταστροφικές περιπέτειες, όσο ο συγγραφέας βρισκόταν στη ζωή.
Για την ακρίβεια το Πορτρέτο και πάνω από όλα τα ήθη της Βικτωριανής εποχής στη Γηραιά Αλβιόνα, καταδίωξαν τον Όσκαρ Ουάιλντ, σε σημείο εξόντωσης. Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στο μηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό Λίπινκοτ’ς (Lippincott’s Monthly Magazine) στις 20 Ιουνίου 1890 για το τεύχος Ιουλίου του ίδιου έτους και περιλάμβανε 13 κεφάλαια. Ο εκδότης που περιοδικού ενθουσιάστηκε με τη λογοτεχνική αξία του κειμένου, φοβούμενος όμως τις αντιδράσεις λόγω του προκλητικού, για την σεμνοτυφία της εποχής περιεχομένου, αφαίρεσε αποσπάσματα, περί τις 500 λέξεις, χωρίς να ενημερώσει και να πάρει την άδεια του Όσκαρ Ουάιλντ. Ακόμη κι έτσι όμως, το βρετανικό κοινό εξοργίστηκε, ενώ κάποιοι ζήτησαν τη δίωξη του συγγραφέα για προσβολή της Βικτωριανής ηθικής. Η απάντηση του Όσκαρ Ουάλντ ήταν μια σειρά από επιθετικές επιστολές στον Τύπο της εποχής, όπου υπεραμυνόταν βέβαια του έργου του και καυτηρίαζε την υποκρισία των επικριτών του. Την επόμενη χρονιά όμως, όταν επρόκειτο να κυκλοφορήσει το έργο σε βιβλίο, αναγκάστηκε να αυτολογοκριθεί. Αφαίρεσε αμφιλεγόμενα αποσπάσματα που είχαν θεωρηθεί ανήθικα, μείωσε τις ερωτικές σκηνές και πρόσθεσε καινούργια κεφάλαια καθώς και μια εισαγωγή γεμάτη σαρκασμό, που έκτοτε έγινε διάσημη και ως αυτόνομο κείμενο. Η τροποποιημένη έκδοση περιλάμβανε 20 κεφάλαια και κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1891 από τον εκδοτικό οίκο Ward, Lock and Company. Η συνέχεια γνωστή με τη φυλάκιση του Oscar αφού εισήγαγε “καινά” δαιμόνια με το έργο του αλλά και την αυτοκαταστροφική ζωή του. Σαν τον ίδιο τον ήρωα του δηλαδή; O ίδιος ο Wilde είχε πει
πως ο ίδιος είναι τόσο Basil, όσο & Henry. Οριοθετώντας την άποψη του για τους δύο εκ διαμέτρου αντίθετους ήρωες του έργου του, που επηρεάζουν το χαρακτήρα του Dorian.
Ανά τον κόσμο υπάρχουν προσπάθειες θεατροποίησης αρκετές – ακόμα και musical έγινε – με μια από τις γνωστότερες και καλύτερες εκδοχές αυτή της Ροζίτας Σώκου, που έγινε κατά παραγγελία του Ποταμίτη για το Έρευνας . Παίχτηκε Ελλάδα ( Τζώρτζογλου – Κατέρης κ.α.) αλλά και εξωτερικό ( Κύπρο- Αγγλία κλπ ) και παίζεται ακόμα. Το finale της σημερινής παράστασης του Studio Κυψέλης είναι πρόταση της Ροζίτας Σώκου , που τιμητικά είναι και σύμβουλος παράστασης & σε αυτή την εκδοχή.
Το 1976 ο οργισμένος δημιουργός John Osborne γράφει τη δική του θεατρική εκδοχή, που εντυπωσιάζει και παίζεται με επιτυχία στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας, της Ολλανδίας , στη Δανία, την Αμερική και αλλού. Αυτή την άγνωστη στη χώρα μας εκδοχή εξασφάλισε και παρουσιάζει για πρώτη φορά στη χώρα μας ο Γιώργος Λιβανός για τους Θεατρίνων Θεατές και – δικαίως- επιχορηγήθηκε από το ΥΠ.ΠΟ.
Ο Οsborne μένει πιστός στο μύθο αλλά δε διστάζει να τον εκσυγχρονίσει και να το κολάσει ακόμα περισσότερο , δίνοντας ένα Dorian περισσότερο ερωτικό και αφημένο
στα πάθη του, να παλαντζάρει μεταξύ των δύο επιρροών που τον καθορίζουν. Του αγνά δημιουργικού Basil και του κολάσιμα έκκλητου αλλά προστατευμένου καθωσπρέπει Henry. Oι δύο κόσμοι μάχονται & εσωτερικά στον Dorian και ο καθένας αφήνει το αποτύπωμα του στην πάλη της διαμόρφωσης της προσωπικότητας ενός άνδρα αγνά γοητευτικού, που μόλις βγαίνει από το Κολλέγιο που έζησε εσώκλειστος ως τα 17, καταφέρνει ν απασχολήσει την Υψηλή Κοινωνία της Βρετανίας χάριν των χαρισμάτων και της γοητείας του. Η διαμόρφωση συντελείται λεπτό προς λεπτό και οι υπόλοιπες εξωτερικές επιδράσεις που ο ήρωας δέχεται απλά συνηγορούν στην ολοκλήρωση της ιδιαίτερης προσωπικότητας του. Δαίμονας , θύμα και θύτης ο άντρας που εύκολα βρίσκει αντιστίξεις στο σήμερα.
Στη δεύτερη πράξη ο Ντόριαν ενηλικιώνεται φτάνει τα 40-45, συγκρούεται με τον μικρόκοσμο του και τα βάζει σε μια υπέροχη σκηνή δραματουργικά με όλους και με όλα – σα να δραπέτευσε από τα Οργισμένα Νιάτα του Osborne !
