Χρήστος Η. Χαλαζιάς
Οι λαοί, συνηθισμένοι τα τελευταία χρόνια σε ένα βελτιωμένο βιοτικό επίπεδο, βλέπουν τώρα ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια, ότι η ευημερία δεν θα συνεχισθεί. Αντίθετα, θα πρέπει να περιορίσουν τις φιλοδοξίες και επιδιώξεις τους και να αρκεσθούν, όχι απλώς σε εκείνα που κατέκτησαν, αλλά και να τα μειώσουν. Βλέπουν πιο συγκεκριμένα, ότι απειλούνται με τον εφιάλτη της ανεργίας. Και βλέπουν ακόμη ότι οι φόροι υπονομεύουν τα έσοδα τους και «κατατρώνε» το πορτοφόλι τους. Την κατάσταση αυτή την εξέφρασε απλά ένας εργαζόμενος: «Φτωχαίνουμε».
Αλλά βέβαια δεν συμπεριέλαβε εδώ τα επιτεύγματα που εξασφάλισε στα τελευταία τριάντα χρόνια, αφού με τις συνεχείς αυξήσεις μπόρεσε και βελτίωσε το βιοτικό του επίπεδο, γνώρισε μια «σχετική ευημερία» απέκτησε αυτοκίνητο, ή ακόμη πραγματοποίησε μερικά ταξίδια στο εξωτερικό –κάτι δηλαδή που ήταν αδιανόητο πριν από μερικά χρόνια.
Φτωχαίνουμε λοιπόν σε σύγκριση με το σήμερα, αλλά σε σύγκριση με το χθες δεν αναγνωρίζουμε ότι έχει δημιουργηθεί μια διαφορετική πραγματικότητα.
Ο εργάτης έγινε μικροαστός, τα παιδιά του ακολουθούν καλύτερα επαγγέλματα, γιατί ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους και γενικά γνώρισαν μια μεταμόρφωση, που δεν την υποψιάζονταν στο παρελθόν.
Αλήθεια, είμαστε πολύ μακριά από τη φτώχεια των περασμένων αιώνων, από την τραγωδία των προλετάριων εργατών και των οικογενειών που έκαναν τον Μαρξ να αγανακτήσει και να καλεί το προλεταριάτο να πάρει την εξουσία και να θέσει τέρμα στην άγρια εκμετάλλευση που γίνεται σε βάρος του.
Τώρα όμως φτωχαίνουμε. Και ίσως να φτωχαίνουμε ακόμη περισσότερο στο μέλλον, γιατί πράγματι οι προοπτικές δεν είναι διόλου καλές. Έχουμε υπόψη μας την πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης που δόθηκε στη δημοσιότητα. Τα κύρια στοιχεία που περιέχει είναι τα ακόλουθα: «Η εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας για το άμεσο μέλλον θεωρείται αβέβαιη και, όπως ανεγνώρισαν οι εκπρόσωποι των κρατών μελών που αντιπροσωπεύονταν στην διάσκεψη, η αβεβαιότητα αυτή πηγάζει από τρία αρνητικά σημεία από τρεις κυριαρχικούς παράγοντες στη διεθνή οικονομία.
Είναι το οικονομικό έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών, τα μειονεκτήματα στους λογαριασμούς των διαφόρων κρατών, αναφορικά με τα έσοδα και τα έξοδα, η μειωμένη παραγωγικότητα, καθώς και ο περιορισμός των εμπορικών σχέσεων. Τέλος, η υπερβολική χρέωση των χωρών του κόσμου.
Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια είχαν σημειωθεί μερικά βήματα και στις ευρωπαϊκές χώρες προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης της ανεργίας και της μείωσης της μετανάστευσης, οι τελευταίες πληροφορίες και ενδείξεις κάνουν λόγο για μια επιδείνωση και υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των ευρωπαϊκών λαών.
Πραγματικά όλοι οι Ευρωπαίοι βλέπουν ότι υποβαθμίζεται το βιοτικό επίπεδο, ότι ο μισθός δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών και ότι δημιουργούνται μέσα στη χώρα, στις πόλεις και στην ήπειρο «θύλακες φτώχειας» που αποτελούν τη λεγόμενη νέα φτώχεια, η οποία είναι διαφορετική από αυτή που υπήρξε στο παρελθόν.
Εδώ πρέπει να κάνουμε μια διευκρίνιση. Τι είναι φτωχός σήμερα; Ασφαλώς δεν είναι ο άνθρωπος που στερείται το ψωμί του. Παρά το γεγονός ότι σε ορισμένες χώρες της αφθονίας και του πλούτου υπάρχουν ορισμένες περιοχές που λειτουργούν λαϊκά συσσίτια, αυτό δεν σημαίνει ότι ο φτωχός άνθρωπος στις βιομηχανικές χώρες πεινά.
Η φτώχεια στην εποχή μας έχει διαφορετικό πρόσωπο, είμαι φτωχός δεν σημαίνει πεινώ. Σημαίνει όμως ότι δεν έχω τη δυνατότητα συμμετοχής σ’ ένα αξιοπρεπές τρόπο ζωής, σε μια αξιοπρεπή εργασία, σε μια αποτελεσματική προστασία της υγείας, σε μια δυνατότητα ανάπτυξης των γνώσεων, σε μια συμμετοχή στη χρησιμοποίηση νέων ειδών και ανέσεων.
Η φτώχεια είναι εκείνη που καταδικάζει τον άνθρωπο να μένει στο περιθώριο. Τον υποχρεώνει να στερείται πολλά πράγματα που επιθυμεί και, κυρίως, να έχει ασφάλεια για το παρόν και για το μέλλον.
Σε ένα ενδιαφέρον βιβλίο που έγραψαν οι Γάλλοι οικονομολόγοι Αντουάν Λιόν και Πιέρ Μακλούφ με τίτλο «Η κοινωνική ανασφάλεια», τονίζεται ότι: «Η σημερινή φτώχεια δεν οδηγεί τον άνθρωπο στο θάνατο από την πείνα μέσα στους δρόμους. Υπάρχει μια κοινωνική περίθαλψη, έστω και υποτυπώδης, για όλους».
Αλλά το πιο ανήσυχο είναι ότι το ίδιο το σύστημα δημιουργεί αυτό το περίεργο φαινόμενο. Δηλαδή παράγει φτώχεια. Ακόμη και μέσα σε μια κοινωνία που έχει αφθονία αγαθών συμβαίνει αυτό. Με άλλα λόγια, αυτό που λένε οι ηγέτες των μικρών και των μεγάλων δυνάμεων, δηλώνουν ότι πρέπει συνεχώς να προχωρούμε προς την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανάπτυξης, που αποτελεί τη σανίδα σωτηρίας. Γιατί η τακτική της μη ανάπτυξης και η αναζήτηση φθηνών χεριών εργασίας δημιουργεί τους νέους φτωχούς.
