Της Ράνιας Σβίγγου από την Κυριακάτικη Kontranews
Μετά από ενάμιση χρόνο έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ξεκίνησε ένας νέος κύκλος διερευνητικών επαφών. Χωρίς να γνωρίζουμε ούτε την τακτική της ελληνικής κυβέρνησης, ούτε τους στόχους που επιδιώκει. Χωρίς να έχει προηγηθεί μια ευρύτερη συνεννόηση για τα ελληνοτουρκικά, αλλά και γενικότερα, για την εξωτερική πολιτική, μέσα από ένα συμβούλιο πολιτικών αρχηγών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, από την πρώτη στιγμή, τάχθηκε υπέρ των διερευνητικών με την Τουρκία. Διότι, ο διάλογος είναι η μόνη οδός που προάγει την ειρήνη και τη σταθερότητα, και που μπορεί να οδηγήσει, είτε σε μια διμερή συμφωνία, είτε σε μια παραπομπή στη Χάγη. Η ξεκάθαρη στάση μας συνοδεύεται, βέβαια, από την υπογράμμιση κάποιων αυτονόητων προϋποθέσεων. Ότι οι διερευνητικές θα πρέπει να συνεχιστούν από εκεί που διακόπηκαν, με ευθύνη της τουρκικής πλευράς, το 2016, ότι θα πρέπει να διεξαχθούν στη βάση της διεθνούς νομιμότητας και του διεθνούς δικαίου, χωρίς εκβιασμούς και παρεμβάσεις τρίτων. Και βέβαια, χωρίς να εντάσσονται στη συζήτηση ζητήματα δήθεν «γκρίζων ζωνών», ή αποστρατικοποίησης νησιών.
Δεν μπορούμε όμως παρά να ανησυχούμε για την έκβαση του διαλόγου. Η κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη εγκατέλειψε την πολυδιάστατη, φιλειρηνική και ενεργητική εξωτερική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που είχε και έχει αρνητικές επιπτώσεις στη διπλωματική θέση της χώρας. Αποτέλεσμα της έλλειψης μιας σαφούς, συνολικής και συγκροτημένης εξωτερικής πολιτικής, της επικράτησης της λογικής «βλέποντας και κάνοντας», είναι, μεταξύ άλλων, η παντελής απουσία της Ελλάδας από τον ευρωτουρκικό διάλογο, αλλά και η αποτυχία της κυβέρνησης να επιτύχει μια σειρά θετικών κινήτρων, σε συνδυασμό με αντίμετρα, όπως οι κυρώσεις, σε επίπεδο ΕΕ, ώστε η Τουρκία να επιδιώξει έναν βιώσιμο και ουσιαστικό διάλογο.
Αναφορικά με την εξωτερική πολιτική της ΝΔ, βέβαια, δεν μπορούν να μην μπουν στην εξίσωση και οι εσωκομματικές ισορροπίες. Η συνέντευξη Σαμαρά περιέγραψε τους όρους της πολιτικής ομηρίας Μητσοτάκη από την ακροδεξιά πτέρυγα της ΝΔ, τόσο σε σχέση με τη Βόρεια Μακεδονία, όσο και στα ελληνοτουρκικά: κανένας διάλογος, όχι στις διερευνητικές, όχι στη Χάγη.
Σε αντίθεση, όμως, με την κυβέρνηση της ΝΔ, η Τουρκία έχει και σχέδιο, και τακτική και στρατηγική. Τόσο η επανέναρξη των διερευνητικών, όσο και η επικείμενη επανεκκίνηση της Πενταμερούς για το Κυπριακό, τον επόμενο Μάρτιο, εντάσσονται στην προσπάθεια επαναπροσδιορισμού των σχέσεων της γειτονικής μας χώρας με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, υπό την νέα προεδρία Μπάιντεν. Δεν είναι τυχαίο ότι, πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε συμφωνία για Οδικό Χάρτη για τις ευρωτουρκικές σχέσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο, όπως η κυβέρνηση δεν πρέπει να αποδεχτεί τη διεύρυνση της ατζέντας σε ζητήματα δήθεν «γκρίζων ζωνών» ή αποστρατιωτικοποιημένων νησιών, έτσι δεν πρέπει να ακολουθήσει τακτική «μη λύσης» και χρονοτριβής. Χωρίς συμμετοχή της Ελλάδας στον ευρωτουρκικό διάλογο και με μια αναβαθμισμένη, στα μάτια του διεθνούς παράγοντα, Τουρκία, τα σενάρια είναι εξόχως αρνητικά. Είτε να συρθούμε σε απαράδεκτες υποχωρήσεις, είτε να χρεωθούμε το ναυάγιο των συνομιλιών με κίνδυνο ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης.
Σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές σκηνικό, η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη δεν μπορεί να συνεχίσει όπως πριν, χωρίς σχέδιο, χωρίς ξεκάθαρη τακτική και στρατηγική, χωρίς πρωτοβουλίες. Μια σαφής στρατηγική για έντιμη συμφωνία με την Τουρκία, αλλά και για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, στη βάση των Αποφάσεων του ΟΗΕ και του πλαισίου Γκουτέρρες, είναι και απαραίτητη και επείγουσα. Και φυσικά, η χώρα μας θα πρέπει να πρωτοστατήσει στον ευρωτουρκικό διάλογο, με ξεκάθαρες θέσεις, σε όλα τα ζητήματα, από αυτό της αναθεώρησης της τελωνειακής ένωσης ΕΕ- Τουρκίας και το προσφυγικό, μέχρι την Πολυμερή Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο.
Αν κρίνει κανείς από τη στάση της ΝΔ, τόσο ως αντιπολίτευση, την περίοδο της συμφωνίας των Πρεσπών, όσο και ως κυβέρνηση, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Είναι ώρα ευθύνης, όμως, για τον κ.Μητσοτάκη. Τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής δεν λύνονται με επικοινωνιακά κόλπα, ούτε «παίζοντας καθυστερήσεις», ούτε, φυσικά, μπορούν να εξαρτώνται από εσωκομματικούς συσχετισμούς και ισορροπίες.
*Υπεύθυνη στην ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για τον Τομέα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων
