Ο μύθος του Σίσυφου – [E pur si muove**]

Του Αντώνιου Δ. Συρίγου από την Κυριακάτικη Kontranews

Αναδιφώντας στην ιστορία, συναντήθηκα με τα επακόλουθα των μεγάλων επιδη­μιών. Αυτές συνήθως συνοδεύονται από πολέμους, αναταραχές και σκοταδισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι η ανθρωπότητα ανά μεγάλα χρονικά διαστήματα τρελαίνεται και αυτοκαταστρέφεται. Ίσως ο πιο ταιριαστός μύθος για την περίπτωση είναι αυτός του Σισύφου. Αυτού που οι θεοί κατα­ράστηκαν να κουβαλά έναν ογκόλιθο σε ένα βου­νό και λίγο πριν φτάσει στην κορυφή να ξανακυ­λάει αυτός και φτου κι απ’ την αρχή.

Πιθανόν όμως εδώ να κρύβεται και αυτό πού αποκαλούμε πολιτισμός. Αυτή η βασανιστική προ­σπάθεια είναι η γενεσιουργός αιτία του. Αυτή γεν­νά τη γνώση μετά από πολλές οδύνες αλλά και την απόλαυσή της. Γι’ αυτό πιθανόν η γνώση να είναι μισή μελαγχολία και μισή χαρά.

Το κακό όλων αυτών των βασάνων που μαστί­ζουν σε τέτοιες περιόδους τον κόσμο είναι η μεγά­λη σύγχυση στο μυαλό των απλών ανθρώπων, που αναγκάζονται να στρέφονται αστόχαστα σε μαγι­κές και θρησκοληπτικές ατραπούς, προκειμένου να βρουν διέξοδο.

Μετά, σε μια έξαρση κοινωνικού αταβισμού, αρχίζουν οι στοχοποιήσεις κοινωνικών ομάδων, ζώων και πραγμάτων, οι απαγορεύσεις, ο έλεγχος του ιδιωτικού βίου, η λογοκρισία και η εκπόνη­ση νέων κανόνων συμπεριφοράς με μόνιμο χαρα­κτήρα, ή όπως παλαιότερα, και οι ανθρωποθυσί­ες προκειμένου να καταπολεμηθεί ο εσωτερικός εχθρός και να εξαγνιστεί ο κόσμος από το άγος.

Σήμερα μάλιστα, με τη ραγδαία πρόοδο της τεχνολογίας, όλα αυτά καθίστανται πιο εύκολα, ιδίως ο έλεγχος. Στις μέρες μας, ο μεγάλος κίνδυ­νος προέρχεται από την εργαλειοποίηση της επι­στήμης, όταν δι’ αυτής επιχειρείται η θεσμοθέτη­ση νέων κανόνων συμπεριφοράς και όχι απλά η μέσω αυτής θεραπεία του κακού.

(Αλήθεια ποιο επιστημονικό πόνημα μας διδά­σκει ότι μπορούμε να θεραπεύσομε το κακό χωρίς να αναζητήσομε την αιτία του προηγουμένως; Αυτό το ουσιώδες ζήτημα δεν το αγγίζει κανείς. Όμως πώς μπορείς να βρεις τη λύση του προβλήματος όταν δεν γνωρίζεις τι το προκάλεσε; Τα εμβόλια και τα φάρμακα προστατεύουν από τις ασθένει­ες. Όμως δεν είναι μόνιμες λύσεις αν δεν βρεις την αιτία τους).

Ο πειρασμός για τις εξουσίες είναι πολύ μεγά­λος και υποκύπτουν γρήγορα σε αυτόν ό,τι και να λένε τα συντάγματα των πολιτισμένων κρατών. Τον κίνδυνο αυτόν που προσφέρει εύσχημον άλλοθι και μετατρέπει την επιστήμη σε δικαιολογία, μόνον οι ίδιοι οι επιστήμονες και τα δικαστήρια μπορούν να αποκρούσουν ή έστω να περιορίσουν. Οι μεν πρώτοι λέγοντας την αλήθεια διακρίνοντάς την από την σκοπιμότητα και τα δεύτερα ελέγχοντας τα μέτρα που λαμβάνονται ψύχραιμα και με βάση κυρίως την αρχή της αναλογικότητας.

Το να είσαι σε τέτοιες φοβερές καταστάσεις ειδικός, γεννά, πέραν της μεγάλης σου ευθύνης και πολλούς πειρασμούς εξουσίας και δύναμης, που μετά, όταν δεν θα είσαι χρειαζούμενος, θα στραφούν εναντίον σου και ενώ εσύ προσπαθείς να προστατεύσεις την υγεία θα πληρώσεις για την αποσάθρωση της οικονομίας, της κοινωνίας, ακό­μη και για το… κακό μας ριζικό.

Γι’ αυτό απαιτείται μεγάλη προσοχή από όλους όσους ασχολούνται με την πανδημία και στη σκέψη και στον λόγο, ώστε να μην αποτελέσουν το βολικό άλλοθι του σκοταδισμού που φοβούμαι ότι πλησι­άζει και θα καταλάβει όλον τον κόσμο αν δεν επι­κρατήσει ο ΛΟΓΟΣ.

Συνεπώς οι ευθύνες των ειδημόνων είναι μεγά­λες, αν σκεφθούν ότι ολόκληρη η κοινωνία πεί­θεται σε αυτούς και τους υπακούει (ορθώς πράτ­τουσα) και ότι αν φθαρεί η πειθώ μέσα από αντι­φάσεις και παλινωδίες, ή αν γεννηθούν υποψίες πολιτικοποίησης, κάτι εύκολο μιας και η συνωμο­σιολογία αποτελεί εύπεπτο ανάγνωσμα, τότε ίσως οδηγηθεί σε μια καταστροφική ανυπακοή που θα οδηγήσει σε διχασμό με μεγάλο κόστος.

Έγραφε εύστοχα ο Νίκολας Κάλας: «Είναι σε τέτοιους καιρούς όπως τους σημερινούς που το μέλ­λον φαίνεται εξαιρετικά αμφίβολο και που εμείς αισθανόμαστε την ανάγκη να μάθουμε τι πρόκει­ται να συμβεί. Τα χρόνια της κρίσης είναι χρυσές ημέρες για τους παραμυθάδες. Όμως το μέλλον δεν αποκαλύπτεται διαβάζοντας κάρτες ταρό και ο ικα­νός ιστορικός παραμένει ο καλύτερος προφήτης».

Πάντως ο Σίσυφος πιστεύω ότι θα κερδίσει και αυτή την μάχη, όπως έχει κερδίσει και όλες τις άλλες στο παρελθόν, αρκεί να χρησιμοποιή­σει τη σωφροσύνη και την εμπειρία που απέκτη­σε στο διάβα του ανά τους αιώνας.

Η μεγάλη ελπίδα μέσα σε αυτήν την κοσμο­χαλασιά προέρχεται από μια φράση λογικής και μετριοπάθειας. Την ξεστόμισε ο Γαλιλαίος σε παρό­μοια σκοτεινούς καιρούς και εκφράζει την ελπίδα και την προσδοκία για έναν καλύτερο κόσμο. Ας την πούμε κι εμείς.

ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΚΙΝΕΙΤΑΙ…**

Είναι η φωνή τής λογικής.

* Δικηγόρος