Του Σπύρου Σουρμελίδη από την Κυριακάτικη Kontranews
Να διαμορφώσει το τοπίο πριν «ξυπνήσουμε» από την καραντίνα και τους περιορισμούς που έφερε η πανδημία, επιδιώκει η κυβέρνηση, με νομοθετήματα και αποφάσεις που επηρεάζουν την αγορά εργασίας, την διανομή των ευρωπαϊκών χρημάτων και γενικότερα την οικονομική ζωή. Χαρακτηριστική και εξαιρετικά επιδραστική είναι η παρέμβασή της στον χώρο της αγοράς εργασίας με ένα νομοσχέδιο που διαλύει τους βασικούς πυλώνες της εργατικής νομοθεσίας. Και την ίδια ώρα νομοθετείται πως η ευθύνη για τα έργα στρατηγικής σημασίας περνάει στον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Οι νομοθετικές αυτές ρυθμίσεις δεν είναι οι μόνες που διαμορφώνουν το τοπίο της επόμενης μέρας. Το Σχέδιο Πισσαρίδη, που βρήκε την εφαρμογή του στο Αναπτυξιακό Σχέδιο που υπέβαλε η κυβέρνηση στην ΕΕ, ώστε να απορροφήσει τα 32 δισ. της έκτακτης ενίσχυσης λόγω πανδημίας, διαμορφώνει ένα νέο τοπίο. Η αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ήρθε με αυτό το σχέδιο σε γενικές γραμμές. Δηλαδή υποστηρίζοντας ότι πρέπει να προχωρήσει ακόμα περισσότερο το λεγόμενο άνοιγμα των αγορών, να μειωθεί ο ρόλος του κράτους, να αλλάξει ο χαρακτήρας του κοινωνικού κράτους και να προκύψουν μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που χαρακτηρίζονται εκσυγχρονιστικές. Αυτό τον στόχο προσπαθεί να εξυπηρετήσει και η δημιουργία του λεγόμενου επιτελικού κράτους.
Η πανδημία όμως μπέρδεψε την όλη κατάσταση και έβαλε φρένο στις επιδιώξεις της κυβέρνησης. Η πανδημία έφερε ύφεση, φρέναρε την οικονομία και δημιούργησε προϋποθέσεις μιας νέας κρίσης.
Δύο δρόμοι
Η κρίση έχει ήδη φανεί, αλλά ο φόβος ότι θα είναι πολύ μεγαλύτερη καθορίζει και την στάση των κυβερνήσεων. Και ακριβώς εδώ εμφανίζονται και πάλι πολύ έντονα οι δυο διαφορετικές απόψεις, δύο διαφορετικές επιλογές.
Η επιλογή ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους, του κράτους που παρεμβαίνει, του κράτους που κρατά όρθια την οικονομία, με κόστος φυσικά (δανεισμός κ.λπ.). Ομως κρίνεται απαραίτητο γιατί δεν υπάρχει κάποια διαφορετική επιλογή. Ειδικά σε ό,τι αφορά στην υγειονομική διαχείριση, φάνηκε ότι μόνο τα κρατικά συστήματα μπορούν να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο και να διαχειριστούν την κατάσταση.
Στην Αμερική, οι επιλογές του νέου Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν είναι ενδεικτικές αυτού του κλίματος.
Στην Ευρώπη (που γέννησε το κοινωνικό κράτος), η τάση είναι διαφορετική. Αν και αναγνωρίζεται η ανάγκη της κρατικής παρέμβασης, αυτό γίνεται με χρονικό περιορισμό και με την δέσμευση ότι αμέσως μετά το τέλος της πανδημίας, θα επιστρέψουμε στις πολιτικές λιτότητας, δημοσιονομικής πειθαρχίας και σε κάθε περίπτωση ο καθένας θα πληρώσει μόνος του την χασούρα και τα προβλήματα του. Οπως ακριβώς έγινε και στην προηγούμενη κρίση, 2008 και μετά.
Η εμμονή της κυβέρνησης Μητσοτάκη
Η ελληνική κυβέρνηση συμφωνεί απολύτως με την γενική ευρωπαϊκή αντίληψη, των περιοριστικών πολιτικών. Η συγκεκριμένη μάλιστα κυβέρνηση, έρχεται και με τα… στερεότυπα των προηγούμενων ετών που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. Και τα οποία είχαν υποστηριχτεί από το λεγόμενο εκσυγχρονιστικό μπλοκ του ΠΑΣΟΚ και λιγότερο της ΝΔ. Ετσι εξηγείται και το προεκλογικό πρόγραμμα, το οποίο η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσπαθεί να εφαρμόσει. Αδιαφορώντας για την νέα κατάσταση που έχει δημιουργήσει η πανδημία.
Η κυβέρνηση λοιπόν, χωρίς να το ομολογεί ευθέως, επιδιώκει να μειώσει στο ελάχιστο (στο επίπεδο της Πρόνοιας) το κοινωνικό κράτος. Το δείχνουν τα μέτρα στην Παιδεία και την Υγεία, τα οποία αποβλέπουν στην εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα σε κατεξοχήν δημόσιες υπηρεσίες στο όνομα της μείωσης του κόστους. Φαίνεται από τις αλλαγές στο Ασφαλιστικό.
Συγχρόνως όμως έρχονται και οι βίαιες παρεμβάσεις στην πραγματική οικονομία με στόχο την μείωση του μισθολογικού κόστους και στην εκ νέου απορρύθμιση της αγοράς εργασίας.
Συνεχίζεται δε η προσπάθεια ελαχιστοποίησης της όποιας δυνατότητας κρατικής παρέμβασης ή κρατικού ελέγχου σε σημαντικούς τομείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Τράπεζες τις οποίες έχει χρυσοπληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος (δες ανακεφαλαιοποιήσεις) στο όνομα της εξυγίανσης και της στήριξης της πραγματικής οικονομίας. Μόνο που το κράτος χάνει όλα όσα επένδυσε γι’ αυτή την εξυγίανση.
Ο πρωθυπουργικός έλεγχος
Το λεγόμενο επιτελικό κράτος ήρθε για να ενισχύσει τον πρωθυπουργικό έλεγχο. Η ρύθμιση που αναθέτει στον πρωθυπουργό και τον έλεγχο των μεγάλων έργων, μπορεί να μην φαίνεται αυτή την ώρα κακή ή… ύποπτη (όπως αφήνουν ορισμένοι να εννοηθεί). Ερχεται μάλιστα να συμπληρώσει μια πρακτική, αφού και άλλοι τομείς βρίσκονται στον αποκλειστικό έλεγχο του πρωθυπουργού, όπως η ΕΥΠ, ακόμη και η ΕΡΤ. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα, θα το δούμε στο άμεσο μέλλον.
Πάντως η τάση του να βρίσκονται τόσες λειτουργίες, σε επίπεδο διαχείρισης και κάθε απόφασης, υπό τον πρωθυπουργό, είναι φανερό ότι αποσκοπεί σε ένα μήνυμα προς τον πολιτικό αλλά και τον οικονομικό κόσμο: Τα πάντα τα ελέγχω εγώ.
Ετσι κι αλλιώς όμως το σύστημα μας είναι πρωθυπουργοκεντρικό, άρα τα πάντα τα ελέγχει ο πρωθυπουργός επί όλων των κυβερνήσεων. Γιατί λοιπόν να δοθεί τόση έμφαση σε επίπεδο καθημερινής διαχείρισης; Γιατί υποβαθμίζεται τόσο πολύ ο ρόλος και η αξία, των υπουργών και των κυβερνητικών οργάνων;
Ο βασικός λόγος είναι για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία σε ό,τι αφορά στις αποφάσεις και στο επίπεδο μικρο-διαχείρισης και απολύτου ελέγχου για την ροή των δημοσίων δαπανών. Μόνο που αυτές οι δαπάνες αντικειμενικά κάποιους τους κάνουν πλουσιότερους και κάποιους τους αφήνουν εκτός παιγνίου.
Οι κωλοτούμπες
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη στην προσπάθειά της να διαμορφώσει γρήγορα το νέο τοπίο (πριν ξυπνήσουμε από τον λήθαργο της καραντίνας) δεν διστάζει όλο αυτό το διάστημα να παίρνει αποφάσεις που καταστρατηγούν και βασικές αρχές και κανόνες. Εχουμε πληθώρα αναθέσεων έργων, έχουμε προμήθειες που δημιουργούν ερώτημα για την νομιμότητα τους. Και ακόμα δεν έχουν έρθει τα μεγάλα πακέτα που είναι τα στρατηγικά λεγόμενα έργα. Εχουμε και καταχρηστικές αποφάσεις σε επίπεδο διοικητικό, που επίσης δημιουργούν μια νέα κατάσταση και ένα ασφυκτικό έλεγχο.
Είναι δε τέτοια η βιασύνη, που λαμβάνονται και αποφάσεις αντίθετες με κάθε προεκλογική λογική, φιλοσοφία ή υπόσχεση. Μερικές είναι ανεκδοτολογικές, όπως αυτή η κωλοτούμπα που αφορά στην φαρμακευτική κάνναβη (ζητήθηκε συγνώμη ακόμα και από τον Ν. Καρανίκα, τον οποίο η προπαγάνδα της ΝΔ προεκλογικά τον είχε εκμηδενίσει).
Φυσικά δεν έχει εγκαταλειφθεί η βασική προπαγανδιστική μηχανή κατά του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να δικαιολογούνται όλες οι κακές οι ενοχλητικές αποφάσεις, ή οι «κωλοτούμπες».
Ομως όλα αυτά αποβλέπουν στην γρήγορη διαμόρφωση του τοπίου στο επίπεδο της πραγματικής οικονομίας, έτσι ώστε ακόμα και η εκλογή ενός άλλου πρωθυπουργού να έχει μικρή σημασία για την πορεία της χώρας.
Γι’ αυτό κα το θέμα των εκλογών θα κριθεί πλέον από την ταχύτητα της διαμόρφωσης αυτού του καινούργιου τοπίου.
