Χρήστος Η. Χαλαζιάς
Υπάρχουν λέξεις οι οποίες σε μια συγκεκριμένη στιγμή, γίνονται καλός ή κακός νόμος. Σ’ αυτή την περίπτωση εντάσσεται σήμερα και η νεοφιλελεύθερη λέξη, ανταγωνιστικότητα. Η ιδεολογία και η πρακτική, που οικοδομείται, για την ακύρωση του κράτους πρόνοιας. Ξεκινώντας από την αόριστη αυτή λέξη που ουσιαστικά είναι καταστροφική για τους πολίτες.
Στην οικονομία κυρίως η ανταγωνιστικότητα δεν είναι παρά ο τρόπος συμπεριφοράς των οικονομικών υποκειμένων στα πλαίσια του ανταγωνισμού της αγοράς. Κάθε παράγοντας και κυρίως οι πολυεθνικές εταιρείες αναζητούν τις πιο ευνοϊκές ανταγωνιστικές θέσεις στο πλαίσιο καθορισμένων κανόνων και σε συνθήκες «ίσων» ευκαιριών για όλους.
Στην πραγματικότητα αυτό δεν ήταν μέχρι τώρα, παρά ένας τρόπος συμπεριφοράς. Σταμάτησε να συνιστά ένα «μέσο ύπαρξης» για να καταστεί, η βασική αρχή, όχι μόνο των επιχειρήσεων, αλλά επίσης των κρατών και της κοινωνίας ανά τον κόσμο.
Βιομήχανοι, πολιτικοί άνδρες, επιστήμονες, χρηματιστές, οικονομολόγοι, τεχνοκράτες. Κρίνονται σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, από αυτήν. Ακόμη και οι εκπαιδευτικοί δεν μένουν απ’ έξω.
Οι δογματικοί υποστηρικτές του νεοφιλελευθερισμού με τον όρο της ανταγωνιστικότητας συνοψίζεται σε μερικές απλές ιδέες: είμαστε αναγκασμένοι σ’ ένα πόλεμο τεχνολογικό βιομηχανικό και οικονομικό, χωρίς έλεγχο, του κράτους σε παγκόσμια κλίμακα. Αδιαφορούν για το ρόλο του κράτους που είναι υποχρέωση να προστατεύει τον λαό για την αξιοπρεπή επιβίωσή του «χωρίς να συντριβεί του κράτος πρόνοιας».
Η επιβίωση όμως από την ανταγωνιστικότητα έξω απ’ αυτή δεν υπάρχει προκοπή βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα, δεν υπάρχει ανάπτυξη, δεν υπάρχουν οικονομικά και κοινωνικά αγαθά, δεν υπάρχει αυτονομία και πολιτική ανεξαρτησία. Ο βασικός ρόλος του κράτους, εκπαίδευση, συνδικαλισμός, τοπική αυτοδιοίκηση κ.λπ. είναι να δημιουργήσουν το πιο ευνοϊκό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις τους, ώστε αυτές να παραμείνουν για να γίνουν ανταγωνιστικές. Σ’ αυτό τον πλανητικό πόλεμο που αναπτύσσει ο νεοφιλελευθερισμός με τη θεωρία των ελεύθερων αγορών.
Η ιδεολογία της ανταγωνιστικότητας δυναμώνει επιφέροντας ορισμένα καινούργια στοιχεία, της πρωταρχικότατης την λογική του πολέμου ανάμεσα στις επιχειρήσεις, τους οικονομικούς παράγοντες, στις πόλεις, στα κράτη.
Η λογική του πολέμου επιβάλλεται, ταυτόχρονα με την λογική της συνεργασίας. Ο συντονισμός είναι ένα ατού για την ανταγωνιστικότητα. Ιδού το νόημα του νέου κύματος των «στρατηγικών» συνεργασιών και συμφωνιών ανάμεσα στις επιχειρήσεις της Ευρώπης, της Κίνας, των ΗΠΑ, και της Ρωσίας, οι οποίες αναταράσσουν τις διαδικασίες διεθνοποίησης και της παγκοσμιοποίησης των επιχειρήσεων.
Αντί η λογική του πολέμου να περιορίζει τον ρόλο του κράτους, σ’ ένα εκτεταμένο σύστημα παραγωγής νόμων, γραφειοκρατικών και χρηματοδοτικό στην υπηρεσία των εμπορικών προτιμήσεων των πολυεθνικών εταιρειών. Το κράτος δεν είναι πια η πολιτική έκφραση των συλλογικών δημοσίων συμφερόντων. Γίνεται ένας παράγοντας μεταξύ των άλλων, είναι επιφορτισμένο με τη δημιουργία των πιο ευνοϊκών συνθηκών για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Το γενικό συμφέρον προσαρμόζεται έτσι στο συμφέρον των γιγαντιαίων πολυεθνικών εταιρειών που κυριαρχούν στην παγκόσμια αγορά. Είναι προφανές πως αυτή η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία είναι σε αντίθεση με κάθε μορφή δημοκρατικής συμμετοχής και το κράτος γίνεται υπηρέτης των πολυεθνικών. Και τι να πούμε για την επιστημονική και πολιτιστική φτώχεια που παρατηρούμε στις συζητήσεις για την οικονομία, τις ανθρώπινες συνθήκες επιβίωσης, την αλλοτρίωση των πολιτών και της κοινωνίας που ο νεοφιλελευθερισμός γεννά.
Η ιδεολογική θέση του νεοφιλελευθερισμού για την ανταγωνιστικότητα είναι επικεντρωμένη στη χρησιμότητα, στον θρίαμβο των αγορών, των έξυπνων μηχανών αγνοώντας την επιβίωση των πολιτών.
