Να εφαρμόσουμε το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης για τα παράλια μας

Του Χρήστου Η. Χαλαζιά

Οι Τούρκοι πολιτικοί συνεχίζουν να παίζουν το παιχνίδι με το θέμα του Αιγαίου. Ακολουθούν μια γκεμπελική τακτική του πες, πες κάτι θα κερδίσουμε. Απλά πρέπει να θυμίσουμε στον Ερντογάν αλλά και στο πολιτικό προσωπικό του, ότι υπάρχουν συνθήκες που της έχει υπογράψει ο ιδρυτής του ανύπαρκτου Τουρκικού κράτους μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, μπορεί όμως να μην έχει υπογράψει το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης, αλλά το εφαρμόζει στη Μαύρη Θάλασσα.

Οι θέσεις της Ελλάδας για το Αιγαίο είναι αρκετά σαφείς από το 1982 με το δίκαιο της θάλασσας. Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ ακτής και θάλασσας από την οποία αρχίζουν τα χωρικά ύδατα, η υφαλοκρηπίδα, άλλες θαλάσσιες ζώνες, όπως η ΑΟΖ, οι αλιευτικές και οι συνορεύουσες ζώνες, η παρουσία λιμανιών και μικρών κολπίσκων, που δεν αρχίζουν από το σημείο όπου τα κύματα της θάλασσας βρέχουν την ακρογιαλιά.

Η χάραξη συνδετικών γραμμών κατά μήκος όλων των σημείων δημιουργεί τις γραμμές βάσης.

Το διεθνές δίκαιο δέχεται δυο τρόπους υπολογισμού των συγκεκριμένων γραμμών βάσης. Ο πρώτος ακολουθεί πιστά τη γραμμή της φυσικής ακτογραμμής και δεν υφίσταται σε μεγάλο βαθμό από αυτή, γι’ αυτό το λόγο και ονομάζεται φυσική γραμμή βάσης. Σε περιοχές όμως όπου γεωγραφικοί λόγοι, όπως βαθιές κολπώσεις ή συστάδες νησιών και σκοπέλων σε κοντινή απόσταση από τις ακτές εμποδίζουν την πιστή παρακολούθηση της φυσικής ακτογραμμής, εφαρμόζεται το σύστημα των ευθειών γραμμών βάσης, στις οποίες τα σημεία που επιλέγονται ως βάση για τη χάραξη απέχουν αρκετά από την ακτή και αφήνουν προς τη μεριά της ξηράς, όλες εκείνες τις γεωγραφικές ιδιοτροπίες της φύσης, που εμποδίζουν την πιστή παρακολούθηση της ακτογραμμής.

Τα δυο συστήματα είναι εξ’ ίσου αποδεκτά από το διεθνές δίκαιο. Παρ’ όλα αυτά οι ευθείες γραμμές βάσης, δίνουν πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα στο παράκτιο κράτος να επεκτείνει τις θαλάσσιες ζώνες του, αφού όσο πιο μακριά επιλέγουν από τις ακτές τα σημεία χάραξης των συγκειμένων γραμμών, τόσο μεγαλύτερες περιοχές θα προσπορισθούν στη χώρα που επιλέγει το συγκεκριμένο σύστημα υπό τη μορφή χωρικών υδάτων, υφαλοκρηπίδας, ΑΟΖ κ.λ.π. Γι’ αυτούς τους λόγους από το 1951 που το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δέχτηκε το συγκεκριμένο σύστημα γραμμών βάσης, η καταστρατήγηση είναι συχνή, αφού περισσότερα από τα μισά κράτη του κόσμου έχουν ευθείες γραμμές βάσης και δεν τηρούν τους συγκεκριμένους όρους.

Η χώρα μας από το 1936 ακολουθεί στην πράξη το παραδοσιακό σύστημα των φυσικών γραμμών βάσης. Ας σημειωθεί, επιπλέον, ότι αν και το διεθνές δίκαιο της δίνει το δικαίωμα να κλείσει τα ανοίγματα των κόλπων με γραμμές που φθάνουν στα 24 ναυτικά μίλια, σε καμιά περίπτωση δεν χρησιμοποιούμε γραμμές μεγαλύτερες των δέκα μιλίων. Αντίθετα η Τουρκία έχει από το 1964 θεσπίσει το σύστημα των ευθειών γραμμών βάσης. Το συνολικό μήκος των τουρκικών ευθειών γραμμών εκτείνεται στα 621 μίλια (1.150 χιλ.) και οι κόλποι της κλείνονται με γραμμές που σε κάποιες περιπτώσεις φθάνουν τα 24 μίλια. Το τουρκικό σύστημα σέβεται σε γενικές γραμμές τις διατάξεις του διεθνούς δικαίου με την εξαίρεση το Αιγαίο.

Πιο συγκεκριμένα, η Ίμβρος, η Τένεδος και οι νήσοι Λέγουσες που βρίσκονται στην είσοδο των στενών του Ελλησπόντου περικλείονται μέσα σ’ ένα σύστημα ευθειών γραμμών βάσης που παραβιάζει σαφώς τους όρους που θέτει το διεθνές δίκαιο, διότι αυτά τα νησιά δεν γειτνιάζουν άμεσα με τις μικρασιατικές ακτές και με κανέναν τρόπο δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ακολουθούν έστω και σε γενικές γραμμές την κατεύθυνση της ακτογραμμής, από το Διεθνές Δικαστήριο και τα συμβατικά κείμενα που ρυθμίζουν το θέμα της χάραξης ευθειών γραμμών βάσης.

Το αποτέλεσμα είναι ότι στη συγκεκριμένη περιοχή οι τουρκικές γραμμές βάσης είναι σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Επίσης, σε δυο σημεία απέναντι από τη Λέσβο και τη Χίο, η χρήση δυο διαφορετικών συστημάτων γραμμών βάσης, οδηγεί δυο κράτη στη μετατόπιση της παραδοσιακής μέσης γραμμής μεταξύ ελληνικών νησιών και μικρασιατικών παραλιών και έχει ως αποτέλεσμα μια μικρή επέκταση των τουρκικών χωρικών υδάτων. Συνολικά με τη συγκεκριμένη χάραξη η Τουρκία κερδίζει έδαφος υφαλοκρηπίδας.

Για να μη τρέφουμε αυταπάτες πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου η μακροχρόνια αποχή από την άσκηση του νόμιμου δικαιώματος, της αύξησης των Ελληνικών χωρικών υδάτων στην περιοχή του Αιγαίου δίνει τη δυνατότητα στην Τουρκία να ισχυρισθεί ότι έχει δημιουργηθεί πλέον στη συγκεκριμένη θάλασσα τοπικό έθιμο. Που απαγορεύει οποιαδήποτε μεταβολή των ήδη υπαρχόντων status quo. Η αναβλητικότητα που επιδεικνύουμε, μας οδηγεί σταθερά στην απώλεια ενός σημαντικού δικαιώματος που μας προσφέρει το Διεθνές Δίκαιο.

Σε ό,τι αφορά τις δηλώσεις τα τελευταία χρόνια της Τούρκικης κυβέρνησης να τους θυμίζουμε ότι: α) Συνθήκη Λωζάννης το άρθρο 30, β) την επιστολή του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Τεφίκ Ρουστού Αράς προς την Ιταλία το 1932, που παραιτήθηκε από κάθε ενδιαφέρον για το Αιγαίο γ) Συνθήκη Παρισίων 1947 Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα.