Καθώς, όπως φαίνεται, θα πορευτούμε ακόμη για καιρό, με τον «ύπουλο εχθρό», καλό θα είναι να εξασκηθούμε στην ψύχραιμη αντιμετώπιση, της υπερπληροφόιρησης.
Επειδή συχνά η υπερπληροφόρηση οδηγεί στην παραπληροφόρηση, επειδή δε το θέμα είναι σοβαρό, η κριτική επεξεργασία, ακόμη και η καχυποψία, είναι επιβεβλημένα. Ακόμη πιο άκαιρη, αν όχι εξοργιστική είναι η προσπάθεια αυτοδικαίωσης και εξαγωγής πολιτικών συμπερασμάτων. Είναι γεγονός, που έμμεσα αναγνωρίζουν και οι ενάντιοι, πως η κρίση ανέδειξε τη διαχρονική αξία του δημόσιου συστήματος υγείας, αλλά και του «επιτελικού κράτους». Αυτό, σίγουρα θα το βρούμε μπροστά μας.
Από κει και πέρα, όμως, ας συγκρατηθούμε. Δεν πρόκειται ή, εν πάση περιπτώσει, δεν προκύπτει ότι επίκειται κατάρρευση του καπιταλισμού. Να θυμίσουμε στους βιαστικούς και υπεραισιόδοξους, πως το καπιταλιστικό σύστημα έχει επιδείξει μέχρι τώρα, τεράστια προσαρμοστική ικανότητα. Ο πρώτος, άλλωστε, που το είχε ανακαλύψει, με τη σπάνια διεισδυτική ικανότητα, ήταν ο Καρλ Μαρξ. Ας τον μελετούν, όσοι τον επικαλούνται.
Θα προσθέταμε πως δεν είναι καν βέβαιο ότι θα αλλάξουν οι προτεραιότητες ή ότι μπορεί να επανέλθουμε στα αξιακά πρότυπα και τις κυρίαρχες αντιλήψεις της δεκαετίας του `70, όπου επικρατούσαν οι ιδέες του «κοινωνικού κράτους», αλλά και η κατάφαση στην ανάγκη αυξημένης κρατικής παρέμβασης.
Εξίσου παρακινδυνευμένη και πρόωρη είναι οποιαδήποτε πρόβλεψη, για τη μελλοντική «αρχιτεκτονική» της Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι αντικρουόμενες απόψεις που κατατίθενται, για το ρόλο της Γερμανίας, για τη διατήρηση ή μη της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των συναφών δογμάτων, γερμανικής έμπνευσης, επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές.
Αυτό δε που είναι παντελώς αδύνατο, είναι να διατυπώνει κανείς εκτιμήσεις, ακόμη και για τις μεσοπρόθεσμες συνέπειες, σε πολιτικό επίπεδο. Κατ` αρχήν, δεν ξέρουμε πόσο θα κρατήσει αυτή η έκτακτη κατάσταση, κατά συνέπεια δε, τι θα αφήσει πίσω της, σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Εκεί θα μετρηθούν οι αντοχές όλων. Το ότι, στις στιγμές της δοκιμασίας και του κινδύνου, κάθε κοινωνία συσπειρώνεται, δίπλα σ` αυτούς που βρίσκονται στη διακυβέρνηση, αποτελεί ιστορικά διαπιστωμένο φαινόμενο, σε παγκόσμια κλίμακα. Δεν προδικάζει όμως, σε καμιά περίπτωση, το μέλλον. Να θυμίσουμε ότι ο Τσώρτσιλ που κέρδισε τον πόλεμο, έχασε στις εκλογές…
ΛΕΥΤ. ΚΑΝΑΣ
