Στη δίνη της κατάθλιψης και άλλων ψυχικών διαταραχών στροβιλίζονται στα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων όλο και περισσότεροι Έλληνες, με τις αυτοκτονίες για χρέη ή για κατασχέσεις να αποτυπώνουν με τον πιο σκληρό τρόπο τη νοσηρή πραγματικότητα της πολύπαθης χώρα μας.
Σύμφωνα με τα θλιβερά στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του 2ου Συνεδρίου Ψυχικής Υγείας, στο Ζάππειο, το 2015 οι συμπολίτες μας με κατάθλιψη ξεπέρασαν το μισό εκατομμύριο, ενώ εκτιμάται ότι σήμερα ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος.
«Το 2015 οι ασθενείς με κατάθλιψη στην Ελλάδα ξεπέρασαν τους 500.000, φτάνοντας τα μεγέθη μιας πολύ μεγάλης πόλης» ανέφερε ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής του πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Πέτρος Σκαπινάκης.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι μια ελληνική μεγαλούπολη, όπως ο Πειραιάς, έχει πληθυσμό ανάλογου μεγέθους και γίνονται εύκολα αντιληπτές οι εφιαλτικές διαστάσεις που λαμβάνει το φαινόμενο.
Όπως τόνισε ο καθηγητής, η ψυχική υγεία των ασθενών πλήττεται συνήθως σε μία δύσκολη φάση της ζωή τους. Στην περίπτωση των Ελλήνων, τα τελευταία έξι χρόνια αποτελούν αναμφίβολα -για την μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού – την πιο δραματική περίοδο της μέχρι τώρα ζωής τους, αφού τα ανυπέρβλητα οικονομικά προβλήματα τους πνίγουν σα θηλιά γύρω από το λαιμό τους.
Πολλοί από τους ασθενείς, μάλιστα, ακριβώς εξαιτίας της οικονομικής τους ανέχειας δεν έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν κάποιον ειδικό, με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο η κατάσταση τους.
«Όλες οι ψυχικές παθήσεις επιβαρύνουν τα έτη ζωής και την ποιότητα ζωής και αυξάνουν σημαντικά το κόστος στα συστήματα υγείας. Αντί όμως να αντιμετωπίζονται επαρκώς, χρονίζουν και πολλοί ασθενείς πηγαίνουν στο γιατρό μετά από 10 χρόνια. Πολλές φορές οι ασθενείς θεωρούν ότι δεν είναι άρρωστοι. Επίσης έχουν θέματα πρόσβασης σε ψυχιάτρους, ενώ πολλοί σκέφτονται και το κόστος θεραπείας. Όσο καθυστερεί όμως η θεραπεία, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα αναπηρίας» υπογράμμισε ο κ. Σκαπινάκης.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν οι εξίσου αποκαρδιωτικές επισημάνσεις της αναπληρώτριας καθηγήτριας Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρίνας Οικονόμου, η οποία εστίασε στις αυτοκτονίες, καθώς αποτελούν έναν από τους πέντε βασικούς δείκτες ψυχικής υγείας.
«Διεθνείς έρευνες δείχνουν ότι σοβαροί λόγοι για αυτοκτονία είναι τα χρέη και η κατάσχεση οικίας. Μετά την εισαγωγή των μέτρων λιτότητας στην Ελλάδα σημειώθηκε ραγδαία αύξηση των αυτοκτονιών κατά 35%, και ιδίως σε άνδρες παραγωγικής ηλικίας», ανέφερε η κυρία Οικονόμου, παραθέτοντας στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τα οποία το 36% του πληθυσμού στην Ελλάδα αγγίζει τα όρια της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Σύμφωνα με στοιχεία από τη «Μελέτη ακούσιων νοσηλειών στην Αθήνα» (ΜΑΝΑ) που υλοποιείται από την ΕΠΑΨΥ (Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας) και το Πάντειο Πανεπιστήμιο και παρουσιάστηκε στο συνέδριο από τον επικεφαλής κ. Στέλιο Στυλιανίδη, από το 2012 και μετά το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών αυξάνεται ραγδαία: Από 56,6% το 2012, σε 63,5% το 2013 και 74,5% το 2014.
Δηλαδή, επτά στους δέκα ψυχικά ασθενείς που κρίνεται ότι πρέπει να μπουν στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (Δαφνί), μπαίνουν με εισαγγελική εντολή.
Από τις εντολές αυτές, το 69,8% ενεργοποιούνται από συγγενικά πρόσωπα, επικαλούμενα «επιθετικότητα» του ασθενούς (55%) και «ασυνέχεια στην φαρμακευτική αγωγή» (34,2%).
Όσον αφορά δε τα περιοριστικά μέτρα στην αναγκαστική νοσηλεία, το 25% των ασθενών αυτών καθηλώθηκε μηχανικά (δεμένοι με ιμάντες στο κρεβάτι) κατά τη νοσηλεία τους.
Τέλος, μόνο το 13,8% από τους ασθενείς που εξέρχονται του ψυχιατρικού νοσοκομείου παραπέμπονται σε Δομές Κοινοτικής Ψυχιατρικής, ενώ χωρίς πρόταση παραπομπής παραμένει το 32,2%.
«Στόχος είναι να αναδειχθεί το ζήτημα αυτό σε θέμα ύψιστης σημασίας στην ατζέντα της πολιτικής για την ψυχική υγεία», καταλήγει ο κ. Στυλιανίδης, δείχνοντας βεβαίως τα κενά στην περίθαλψη και την έλλειψη δομών υποστήριξης στην κοινότητα ως βασικές αιτίες του προβλήματος.
«Η κρίση δεν πρέπει να θεωρείται μία συνεχιζόμενη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, αλλά μία δυνατότητα για αναθεώρηση και αναδιοργάνωση της ψυχικής υγείας. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι αναλώσιμα» τόνισε στην παρέμβασή του ο καθηγητής Εγκληματολογίας, Τμήμα Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γιάννης Πανούσης.
Με βάση πανελλήνια μελέτη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων οι ψυχικές ασθενείς συνολικά υπολογίστηκαν στο 8% του γενικού πληθυσμού.
Ωστόσο, αντί να αντιμετωπίζονται εγκαίρως, καταλήγουν να γίνονται χρόνιες παθήσεις. Μεγάλα διαστήματα καθυστέρησης στην έναρξη θεραπείας προκαλούν χαμηλά ποσοστά απόκρισης στα φάρμακα, παρουσία σοβαρότερων συμπτωμάτων, συχνότερες υποτροπές και νοσηλείες, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές κ.ά.
