Το πιθανότερο είναι ο αναγνώστης να έχει κουραστεί, άρα και βαρεθεί απο την φορτική υπερπροσφορά ερμηνειών σχετικά με το τι οδήγησε τους Βρετανούς στην απόφαση να αποκοπούν απο την ΕΕ. (Αφήνουμε κατά μέρος την συζήτηση, ή μάλλον την οχλαγωγία, που ακολούθησε, με τους “Ευρωπαίους” να παριστάνουν τους οργισμένους με τους μέχρι χθες βασικούς εταίρους και να απαιτούν άμεση υλοποίηση του Brexit – μέχρις ότου έβαλε πάγο σε όλους η θεία Ανγκελα και εξήγησε ότι θα δοθεί ο χρόνος που πρέπει. Αφήνουμε κατά μέρος και τα διάφορα αστεία – αν δεν ήταν λιγάκι σπαρακτικά – των Βρετανών που θέλουν να … αλλάξουν την ψήφο τους, με 2 ή 3 εκατομμύρια υπογραφές – λεει – να διεκδικούν νέο δημοψήφισμα και με τους Λονδρέζους να θέλουν να αυτονομηθούν, όπως μάλλον επιχειρούν σοβαρότερα οι Σκωτσέζοι, ώστε να παραμείνουν αυτοτελώς στην ΕΕ).
Όμως, να, καθίσαμε και ξανασκεφτόμασταν πώς προέκυψε το Brexit – περισσότερο ως προπομπός του τι μπορεί να δούμε τα χρόνια που έρχονται να ωριμάζει ως Ευρωσκεπτικισμός ανά την Ευρώπη. Δεν μας, φθάνει βλέπετε η καταδίκη του λαϊκισμού ή των εθνικισμών, ή του φάσματος της ακροδεξιάς: όλα αυτα μπορεί να ισχύουν αλλά, προσοχή! , άμα φτάσεις να θεωρείς ένα 52% ενός – μεγάλου – λαού ανταποκρινόμενο σε τέτοιες ιδιότητες, κάτι πάει πολύ στραβά. Οσο, δε, για τις προσεγγίσεις περί του νεοφιλελευθερισμού και της λιτότητας που – λέει – άρπαξαν για την ψήφο των Βρετανών, όσοι την επιλέγουν μάλλον δεν έχουν δει ότι η Μεγ. Βρετανία δεν μπορεί κανείς να πει ότι “υπέφερε κάτω απο καταπιεστική λιτότητα Γερμανικής λογικής”! Πιο κοντά προς την πραγματικότητα είναι, θαρρούμε, κάτι που ήδη χαρακτηρίστηκε ως “σύγχρονη εξέγερση των χωρικών”, σαν τις peasant revolts του 14ου αιώνα, τότε δηλαδή που οι καταπιεσμένοι (ή μάλλον οι παραπεταμένοι, οι περιθωριοποιημένοι) εκρηγνύονταν.
Μόνο που, πάλιν προσοχή!, η Βρετανική κοινωνία δεν έχει πλέον παραδοσιακό προλεταριάτο. η ζημιά της αποβιομηχανοποιήσης έγινε εδώ και δεκαετίες: εκείνο που περισσότερο έχει, είναι άνθρωποι – πολλοί – που αισθάνονται ότι η οικονομία τους προσπέρασε. ότι η πολιτική τους αγνόησε. ότι “άλλοι” πάνε καλά ενώ οι ίδιοι μένουν πίσω. Είναι οι “left behind” των αρχών του 21ου αιώνα, που βρίσκουν στην “Ευρώπη” την αιτία της δυσθυμίας τους, την αγανάκτησής τους. (Οι Γάλλοι το λένε ακόμη πιο ωραία αυτό. Είναι οι laissés – pour- compte, οι αγνοούμενοι, οι παρατημένοι, οι φτυσμένοι σχεδόν). Αυτήν την ερμηνεία την πήγαινε ο καθηγητής Goodhart ένα βήμα παρακάτω στους F.T., εξηγώντας ότι (στα μετά Θατσερικά χρόνια) υπάρχουν στην Μεγάλη Βρετανία εκείνοι που προχώρησαν, που έχτισαν στην ζωή τους ταυτότητα ανερχόμενοι: είχαν achieved identities. Σε αντίθεση μ’ αυτούς, ήταν όσοι έμειναν εκεί που τους άφησε ο ρους των πραγμάτων: είχαν ascribed identities, αναγκάστηκαν να μείνουν μ’ αυτό που τους άφησε η πορεία των πραγμάτων. (Πάει πίσω στις θεωρίες του Talcott Parsons, η προσέγγιση αυτή). Οι δεύτεροι, θεωρούν τον εαυτό τους θύμα, θύμα της παγκοσμιοποίησης, θύμα της “Ευρώπης” εν προκειμένω, συγκρίνοντας τον εαυτό τους με τους άλλους. Αυτή η άρνηση οδήγησε – πολλούς, όμως! – στην ψήφο της 23ης Ιουνίου. Το καζάνι, όμως, δεν σταμάτησε να βράζει. Και όχι μόνον στην Μεγ. Βρετανία.
