Την κατάργηση της αυτόφωρης διαδικασίας για τα αδικήματα που τελούνται δια του Τύπου προωθεί με νομοσχέδιο ο Υπουργός Δικαιοσύνης Μιχάλης Καλογήρου ικανοποιώντας και ένα πάγιο αίτημα των δημοσιογραφικών ενώσεων .
Με το νομοσχέδιο, που κατατέθηκε τη Δευτέρα στη Βουλή , καταργείται η αυτόφωρη διαδικασία στα δια του Τύπου τελούμενα αδικήματα της εξύβρισης, δυσφήμισης και συκοφαντικής δυσφήμισης.
Στο ίδιο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται πλέγμα διατάξεων με στόχο τη διεύρυνση και την ενίσχυση του τεκμηρίου της αθωότητας προκειμένου η χώρα μας να εναρμονιστεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση .
Σύμφωνα με τις διατάξεις, που θα τεθούν σε ισχύ μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου αποζημίωση θα μπορούν στο εξής να ζητούν οι πολίτες για δηλώσεις κρατικών και κυβερνητικών αξιωματούχων, όταν αυτές τους εμφανίζουν ως ενόχους πριν δικαστούν, παραβιάζοντας έτσι το τεκμήριο αθωότητας, το οποίο είναι ήδη κατοχυρωμένο από την Ευρωπαϊκής Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου .
Στο νομοσχέδιο εκτός της ρύθμισης για την αποζημίωση, που θα ζητά ο θιγόμενος πολίτης από το κράτος για δηλώσεις κυβερνητικών και κρατικών αξιωματούχων, περιλαμβάνεται ρύθμιση που έρχεται να ενισχύσει το θεσμό της Εισαγγελίας Διαφθοράς, σε μία χρονική περίοδο μάλιστα που παραμένουν ανοιχτές πολλές και σοβαρές δικογραφίες με οικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο. Συγκεκριμένα η Εισαγγελία Διαφθοράς ενισχύεται με εμπειρογνώμονες και ειδικούς με τεχνογνωςία, ώστε να συνδράμουν στην ουσιαστικότερη και ταχύτερη εκκαθάριση υποθέσεων για τις οποίες απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις .
Επίσης με άλλες διατάξεις ορίζονται οι διαδικαςίες αλλά οι προϋποθέσεις που πρέπει να έχει ένας εισαγγελέας για να επιλεγεί ως ευρωπαίος εισαγγελέας, εκπροσωπώντας τη χώρα μας στο πλαίσιο της λειτουργίας του νέου θεσμού για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η επιλογή του ευρωπαίου εισαγγελέα θα γίνεται από τον υπουργό Δικαιοςύνης μεταξύ τριών υποψηφίων που θα προτείνονται από την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου ανάμεσα στους υποψηφίους με προςόντα σε μεταπτυχιακά, διδακτορικά και σχετικά νέους εισαγγελείς καθώς ορίζεται ότι οι υποψήφιοι μπορεί να είναι εισαγγελείς πρωτοδικών η εφετών αλλά να έχουν μπροστά τους δέκα χρόνια υπηρεςίας ως τη συνταξιοδότηςή τους, δηλαδή να είναι το πολύ 57 χρόνων.
Παράλληλα προβλέπονται διατάξεις για τους δικηγόρους και για τους πολίτες, που δεν έχουν οικονομική άνεση σε ότι αφορά την κάλυψη – σε περιπτώσεις απορίας- και των εξόδων παράστασης δικηγόρου στα συναινετικά διαζύγια που γίνονται πιά από τους συμβολαιογράφους.
Τέλος για τους κρατούμενους επεκτείνεται σε περισςότερες φυλακές ο ευεργετικός υπολογισμός για όσους εργάζονται μέσα στη φυλακή ( μία μέρα μετράει για δύο) προκειμένου να βγαίνουν νωρίτερα. Η επέκταση γίνεται εργαζόμενους σε μονάδες όπως αρτοποιεία, ζαχαροπλαστεία που έχουν ορισμένες φυλακές.
«Βάρος απόδειξης»
Επίσης, προστίθεται νέο άρθρο στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, με το οποίο οι δικαστές και οι εισαγγελείς θα εξετάζουν αυτεπαγγέλτως όλα τα αποδεικτικά μέσα, που θεμελιώνουν την ενοχή ή κατατείνουν στην αθωότητα του κατηγορουμένου, καθώς και κάθε στοιχείο που αφορά την προσωπικότητά του και επηρεάζει την επιμέτρηση της ποινής.
Ο κατηγορούμενος δεν θα είναι υποχρεωμένος να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία για τα πραγματικά περιστατικά που επικαλείται υπέρ του. Οι δικαστές και εισαγγελείς θα είναι υποχρεωμένοι να ερευνούν με επιμέλεια κάθε στοιχείο ή αποδεικτικό μέσο που επικαλέστηκε υπέρ αυτού ο κατηγορούμενος, αν αυτό είναι χρήσιμο για να εξακριβωθεί η αλήθεια. Οποιαδήποτε αμφιβολία περί της ενοχής είναι προς όφελος του κατηγορουμένου ή του υπόπτου.
«Δικαίωμα σιωπής»
Ακόμη, στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προστίθεται νέο άρθρο (103Α), σύμφωνα με οποίο κατοχυρώνεται το «δικαίωμα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης», στο οποίο προβλέπεται ρητά ότι ο ύποπτος και ο κατηγορούμενος απολαμβάνουν τα δικαιώματα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης.
Συναινετικά διαζύγια
Παράλληλα, προβλέπεται η δυνατότητα των αιτούντων συναινετικό διαζύγιο ενώπιον συμβολαιογράφου να κάνουν χρήση των διατάξεων για την παροχή νομικής βοήθειας (δωρεάν βοήθεια) σε αστικές υποθέσεις. Ενοποιείται η διαδικασία της παροχής νομικής βοήθειας και παρέχεται αυτή από το ΤΑΧΔΙΚ, τόσο σε σχέση με την κύρια αποζημίωση όσο και σε σχέση με την πρόσθετη αποζημίωση στους δικηγόρους που παρέχουν υπηρεσίες στο πλαίσιο της νομικής βοήθειας για ποινικές δίκες μακράς διάρκειας.
Επίσης, αλλάζει το σύστημα καταβολής ΦΠΑ για την παροχή νομικής βοήθειας και έτσι πλέον καταβάλλεται κατά το χρόνο είσπραξης της αποζημίωσης και, τέλος, διασφαλίζεται η διοικητική αυτοτέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας.
Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος και Διαφθοράς
Ακόμη, το νομοσχέδιο προβλέπει, ότι με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, μετά από γνώμη του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς, συστήνονται οι αναγκαίες θέσεις επιστημονικού, διοικητικού και βοηθητικού προσωπικού του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς, οι οποίες καλύπτονται με μετάθεση, μετακίνηση ή απόσπαση υπαλλήλων από τον ευρύτερο Δημόσιο τομέα, ιδίως από το Δημόσιο σε στενή έννοια, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, τις ανεξάρτητες διοικητικές Αρχές και το ένστολο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας.
Έλληνας Ευρωπαίος Εισαγγελέας
Με το νομοσχέδιο ορίζονται ρητά η διαδικασία επιλογής και τα προσόντα του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα, η αρμοδιότητα του οποίου είναι η καταπολέμηση των αδικημάτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τυχόν εντολές που έχουν λάβει από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.
Επίσης, υπέχει ρόλο συνδέσμου επικοινωνίας και διαύλου πληροφοριών μεταξύ των μόνιμων τμημάτων, των ευρωπαίων εντεταλμένων εισαγγελέων και του ελληνικού κράτους.
Οι υποψήφιοι για τη θέση του Ευρωπαίου Εισαγγελέα, κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, πρέπει:
- Να κατέχουν το βαθμό τουλάχιστον του εισαγγελέα πρωτοδικών έως και του εισαγγελέα εφετών. Ο εισαγγελέας πρωτοδικών πρέπει να έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 5 έτη στο βαθμό αυτό. Να υπολείπονται το λιγότερο 10 έτη υπηρέτησης στην Εισαγγελική Αρχή έως την αποχώρησή τους
- Να μην τους έχει επιβληθεί πειθαρχική ποινή ανώτερη της επίπληξης τα τελευταία 5 χρόνια πριν από την υποβολή της αίτησής τους και να μην εκκρεμεί σε βάρος τους πειθαρχική δίωξη κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης.
- Να μην έχουν καταδικαστεί για έγκλημα και να μην εκκρεμεί σε βάρος τους ποινική δίωξη.
- Να διαθέτουν τη σχετική πρακτική πείρα στο εθνικό νομικό σύστημα, στις έρευνες στον χρηματοοικονομικό τομέα, στη διεθνή δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις. Υπηρεσία σχετιζόμενη με διεθνή δικαστική συνεργασία σε ποινικές.
- Να κατέχουν διδακτορικό ή μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, αναγνωρισμένο από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο Πολιτικής και Ποινικής Δικαιοσύνης, στις ποινικές επιστήμες ή στην εγκληματολογία ή στο ευρωπαϊκό δίκαιο ή στις οικονομικές επιστήμες ή σε άλλον συναφή τομέα.
- Να έχουν άριστη πιστοποιημένη γνώση τουλάχιστον της αγγλικής γλώσσας.
Αύξηση θέσεων εισαγγελέων
Οι οργανικές θέσεις των δικαστικών λειτουργών Πολιτικής και Ποινικής Δικαιοσύνης αυξάνονται από 1 Φεβρουαρίου 2019 ως εξής:
α) των αντεισαγγελέων του Αρείου Πάγου κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 24,
β) των εισαγγελέων εφετών κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 52,
γ) των αντεισαγγελέων εφετών κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 139 και
δ) των εισαγγελέων πρωτοδικών κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 144.
Διεύρυνση γνωμοδοτικής αρμοδιότητας του ΕΔΔΑ
Κύρωση του Πρωτοκόλλου υπ’ αριθμ. 16 της Σύμβασης για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, με το οποίο διευρύνεται η γνωμοδοτική αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και παρέχεται η δυνατότητα στα Ανώτατα Δικαστήρια των συμβαλλομένων μερών να υποβάλλουν αιτήματα γνωμοδοτήσεων σε θέματα αρχών σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή των δικαιωμάτων και ελευθεριών που περιλαμβάνει η σύμβαση για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών ή τα πρωτόκολλα.
Φυλακές
Οι διατάξεις που αφορούν στη λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος, επεκτείνουν το μέτρο του ευεργετικού υπολογισμού των εργαζομένων σε περισσότερες μονάδες (όπως αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής) των αγροτικών φυλακών, ενώ παράλληλα ρυθμίζουν τη λειτουργία των ιατροδικαστικών υπηρεσιών, με απώτερο στόχο την προστασία του δημοσίου συμφέροντος και την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών.
Επιπλέον, αναγνωρίζεται και θεσμοθετείται η ανάγκη για παροχή ασφαλιστικής κάλυψης έναντι κινδύνου ατυχήματος στους καταδικασθέντες που παρέχουν κοινωφελή εργασία ως μέτρο έκτισης της ποινής, καλύπτοντας το θεσμικό έλλειμμα στον τρόπο εφαρμογής του ποινικού αυτού μέτρου, το οποίο υφίσταται εδώ και 20 χρόνια, από την έναρξη υλοποίησης του θεσμού το 1997.
