Εξαιρετικά ενδιαφέροντα τα ευρήματα μελέτης στα πλαίσια του Προγράμματος “Πολιτικές για την καταπολέμηση της διαφθοράς: Παγκόσμιες τάσεις και Ευρωπαϊκές απαντήσεις” που έτρεξε και παρουσίασε το ΕΛΙΑΜΕΠ. Πήραν οι ερευνητές του και ξεσκάρταραν όλα τα ρυθμιστικά πλαίσια των 28 Κρατών μελών της ΕΕ για την χρηματοδότηση της πολιτικής, όπως αυτά έχουν κατασταλάξει ιδίως μετά τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και της GRECO/Ομάδας των Κρατών κατά της Διαφθοράς. (Εδώ μια παρένθεση: στα δικά μας, την έχουμε καταφέρει να καταστήσουμε την επανανομοθέτηση των κανόνων χρηματοδότησης της πολιτικής, δηλαδή την ρύθμιση του “πολιτικού χρήματος” μνημονιακή υποχρέωση, με την Τρόικα να ελέγχει τις σχετικές επιδόσεις μας. Θαύμα!)
Τι βρίσκουν οι του ΕΛΙΑΜΕΠ; Αναμενόμενο πρώτο: στις περισσότερες χώρες υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο για τον έλεγχο της χρηματοδότησης και των κομμάτων και των υποψηφίων και των προεκλογικών εκστρατειών. Επίσης αναμενόμενο: ανάμεσα στα διάφορα συστήματα υπάρχουν μεγάλες διαφορές – Ολλανδία και Σουηδία π.χ. έχουν λίγους μόνον περιορισμούς, Πολωνία και Πορτογαλία βαρείς μηχανισμούς ελέγχου της χρηματοδότησης των κομμάτων. Μετά την δραστηριοποίηση της GRECO, οι μεν χώρες με πυκνό πλαίσιο το διατήρησαν: Πολωνία, Πορτογαλία, Λιθουανία, ενώ όσες είχαν υποτυπώδες πλαίσιο συνέχισαν τα δικά τους: Τσεχία, Δανία, Ολλανδία, Σουηδία. Και η Ελλάδα; Στην πυκνότητα ρυθμιστικού πλαισίου βρίσκεται κάπου στην μέση, μαζί με Γαλλία, Ιταλία, Ρουμανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Μεγ. Βρετανία.
Προσέξτε όμως, τώρα το πιο ενδιαφέρον: εκείνες οι χώρες που διαθέτουν υποτυπώδες ή μέτριο ρυθμιστικό πλαίσιο, δείχνονται πιο αποτελεσματικές στον έλεγχο της διαφθοράς (σύμφωνα με τον δείκτη Control of Corruption/της Παγκόσμιας Τράπεζας). Μήπως – λεμε -μήπως επειδή δεν είχαν εξαρχής ανάγκη παρόμοια συστήματα ελέγχου;
Τώρα, όσον αφορά την κατάσταση στην Ελλάδα της κρίσης, το ιδιαίτερο τμήμα της μελέτης ΕΛΙΑΜΕΠ που καλύπτει αυτήν ττην πτυχή, καταγράφει ότι “κύμα πιέσεων” από τους δανειστές και τους διεθνείς οργανισμούς (αλλά και από την κοινή γνώμη) έφερε ποσοτική αλλαγή (13 νόμοι στην τελευταία 5ετία, νέοι θεσμοί και υπηρεσίες, επίσημη στην εκδίκαση εκκρεμουσών υποθέσεων διαφθοράς προβεβλημένων – τέως υπουργών, αρχόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης, υπαλλήλων).
Ομως, εκει που η πολιτική βούληση έδειξε να ξυπνάει και κάτι να κινείται, ένα μέτωπο το οποιο παλι χειροτερεύει είναι “η κατά βούληση χρήση του νομοθετικού οπλοστασίου και η άσκηση πίεσης απο τους πολιτικούς προϊστάμενους, ώστε η καταπολέμηση της διαφθοράς να εξυπηρετεί περιστασιακές ανάγκες του κομματικού ανταγωνισμού“. Ευγενικά διατυπωμένο, όμως…. σαφέστατο!
Το τελικό συμπέρασμα – δεν υπάρχει ένα μοναδικό, “πρότυπο” αντιμετώπισης της διαφθοράς. ένα μέτριο επίπεδο ρύθμισης του πολιτικού χρήματος είναι απαραίτητη αλλ’ όχι και επαρκής προϋπόθεση για καταπολέμηση του “πολιτικου χρήματος”. υπερβολικά δεσμευτικές ρυθμίσεις μπορεί να έχουν και αντίθετα απο τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. η διατήρηση σταθερής σε ένταση και διαρκούς πολιτικής βούλησης και κινητοποίησης όλων των αναγκαίων πόρων θα φέρει αποτέλεσμα – είναι ένα συμπέρασμα δυσάρεστα γνωστό απο την αρχή.
