Του Χρήστου Η. Χαλαζιά
Στην εποχή μας η «πληροφορία» δεν είναι μια απλή πληροφορία. Είναι κάτι που παρουσιάζεται με «πρωτογενή τρόπο» από τους ειδικούς. Όπως λέμε ότι «ο χρόνος είναι χρήμα» κάτι ανάλογο πρέπει να πούμε ότι και η «πληροφορία είναι χρήμα».
Σήμερα ζούμε μέσα σε ένα πληροφοριακό περιβάλλον που «μας αναγκάζει όλους», όπως σημειώνει σε μια ανάλυσή του, ο Χάρλαν Κλήβλαντ, διευθυντής του Ινστιτούτου Δημοσίων Σχέσεων στο πανεπιστήμιο της Μινεσότας, ότι το πληροφοριακό περιβάλλον «ως περίπου αυτονόητο» ανήκει στο παρελθόν, η εποχή που μέναμε άναυδοι όταν ακούγαμε με σημαντική είδηση όπως π.χ η κατάκτηση της τεχνολογίας έχει περάσει. Έχει γίνει κοινός τόπος η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι εκατομμύρια επεξεργασίες στοιχείων μπορούν να γίνουν μέσα σε δευτερόλεπτα.
«Γνώση» είναι εκείνο που προκύπτει όταν κάποιος χρησιμοποιεί τη δυνατή φωτιά για να λιώσει το μετάλλευμα και να το εξευγενίσει. Η πληθώρα των δεδομένων γίνεται το αντικείμενο επεξεργασίας της συγκεκριμένης διάταξης, έτσι που αυτές γίνονται χρήσιμες στο άτομο. Η περισσότερη γνώση είναι το προϊόν εμπειρογνωμοσύνης σ’ ένα τομέα, σε ένα θέμα, σε μια διαδικασία, σε ένα τρόπο του σκέπτεσθαι, μια επιστήμη, μια τεχνολογία, ένα σύστημα αξιών ή μια κοινωνική οργάνωση.
Πάμε λοιπόν να αναλύσουμε μερικές έννοιες που μας βοηθούν να επεξεργαστούμε και να κατανοήσουμε την πληθώρα πληροφοριών που λαμβάνουμε καθημερινά.
«Σοφία» τελικά σημαίνει γνώση αφομοιωμένη, πληροφορία που έχει γίνει το αντικείμενο χρήσιμης ειδικής επεξεργασίας μια κατάληξη της θεωρίας. Η τελευταία αυτή δεν μπορεί παρά να έχει τις ρίζες της στην αυστηρά πειθαρχημένη ενημέρωση. Αν όμως είναι σωστή, δεν μπορεί παρά να άπτεται περισσοτέρων τομέων γνώσης ή και επιστημών.
Επειδή η πληροφορία μπορεί να επεκταθεί χωρίς ορατά όρια, καθώς ποτέ δε έχουμε στη διάθεση μας όλα τα στοιχεία. Η αβεβαιότητα αντιπροσωπεύει το σημαντικότερο παράγοντα σε οποιαδήποτε προσπάθεια προγραμματισμού. Το τελικό όριο στην ανάπτυξη, της γνώσης είναι ο χρόνος, ο καιρός που έχει στη διάθεσή του ο άνθρωπος για να αναλύσει, να επεξεργαστεί, να εντάξει και να σκεφθεί τις πληροφορίες των οποίων έχει αποκτήσει συνείδηση και οι οποίες θα πάρουν «ζωή» αν χρησιμοποιηθούν. Όσο περισσότερο αποζεί μια κοινωνία από την πληροφόρηση τόσο περισσότερο αγωνίζονται τα μέλη της να την περιορίσουν στα γραφεία τους και στα σπίτια τους. Το γεγονός ότι συνειδητοποιήσαμε πως η πληροφορία αφθονεί, δεν κάνει τη ζωή μας ευκολότερη. Το μόνο που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι την αλλάζει.
Η πληροφορία μπορεί να κατανοηθεί. Έχουμε όλη τη δυνατότητα να εντάξουμε πολλές περίπλοκες περιπτώσεις από ένα θεώρημα στους υπολογισμούς μας, να βγάλουμε με λίγα «χτυπήματα» συμπεράσματα από πληθώρα στοιχείων και να διδαχθούμε μερικά μαθήματα από τεράστια αποθέματα πρακτικής πείρας. Και όλα αυτά μπορούν να μας ωφελήσουν να ενταθούν σε ένα απλά γραμμένο, διαυγές εγχειρίδιο.
Η πληροφορία μπορεί να υποκαταστήσει άλλους πόρους, λόγου χάρη μπορεί να καταστήσει περιττό το κεφάλαιο, τη χειρωνακτική εργασία ή ορισμένες πρώτες ύλες. Το ρομπότ και οι μηχανισμοί αυτόματου ελέγχου στα εργαστήρια και τα γραφεία εντοπίζουν τους εργαζόμενους, ενώ ταυτόχρονα εξυψώνουν τη στάθμη της εργασίας.
Η πληροφορία μεταφέρεται με την ταχύτητα του φωτός. Σε χρονικό διάστημα μικρότερο από ότι τους προηγούμενους αιώνες στη μετάδοση όσο και στον όγκο των πληροφοριών… Η αλλαγή θυμίζει αυτή που σημειώθηκε με τα όσια, στο ταξίδι μετά υπερηχητικά αεριωθούμενα. Η πληροφορία διαχέεται. Τείνει να διαφύγει προς κάθε κατεύθυνση και όσο περισσότερο γίνεται αυτό τόσο περισσότερο πλουτίζει. Τα απόρρητα κρατικά μυστικά, η πνευματική ιδιοκτησία, η εμπιστευτική μετάδοση δεδομένων δεν είναι πια απολύτως στεγανά όσο άλλοτε. Κάτι πάντα διαφεύγει».
Η κοινωνία που κυριαρχείται από την πληροφόρηση δεν είναι αναγκαστικά καλύτερη ή χειρότερη. Πάντως η κοινωνία της πληροφόρησης επικαλύπτει μάλλον παρά αντικαθιστά τις παλαιότερες κοινωνίες που κυριαρχούνταν από τα ίδια αντικείμενα. Μπορεί κάποιος, μάλιστα να πει ότι οι παλιότερες κοινωνίες ωφελούνται πάρα πολύ από την κοινωνία της πληροφόρησης, αφού χάρη σ’ αυτήν όχι μόνο αυξάνουν την παραγωγή τους αλλά τη διευκολύνουν και την εκλεπτύνουν. Ο τρέχων αντίκτυπος από τη χρησιμοποίηση της πληροφορίας ως πόρος είναι ήδη σημαντικός. Όμως οι συνέπειες για το μέλλον προμηνύονται ακόμη σημαντικότερες αφού θα επηρεάσουν καταστάσεις όπως ο τρόπος ζωής, η ανθρώπινη κοινωνία θα αλλάξει συνήθειες, θα ψωνίζει online χωρίς να επισκέπτεσαι τα καταστήματα, ο τρόπος και ο τόπος εργασίας όπως τη βλέπουμε σήμερα στις τράπεζες κάνοντας χρήση του πλαστικού χρήματος, οι πολιτικοκοινωνικές συγκρούσεις.
