Του Φώτη Κουβέλη από την Κυριακάτικη Kontranews
Η εξελισσόμενη υγειονομική κρίση επαναφέρει με ένταση και με νέα χαρακτηριστικά το ζήτημα της παρουσίας και του ρόλου του κράτους στο πεδίο της κοινωνίας και της οικονομίας.
Το κοινωνικό κράτος πρέπει να ενισχυθεί με σταθερούς άξονες την υγεία, την παιδεία και την στήριξη των οικονομικά ασθενέστερων πολιτών. Η υγειονομική κρίση κατέδειξε την αναγκαιότητα ενός στιβαρού δημοσίου συστήματος υγείας και της προστασίας της εργασίας, η οποία προσβάλλεται και απομειώνεται ακόμα περισσότερο ως συνέπεια της υγειονομικής κρίσης.
Τα δέκα χρόνια της οικονομικής κρίσης, στα οποία προστίθεται η χρονική περίοδος της πανδημίας, με τις επιπτώσεις της στην οικονομία, αποτελούν τη γνήσια μαρτυρία για τα αδιέξοδα του νεοφιλελευθερισμού: υποβαθμίστηκε το κοινωνικό κράτος, διευρύνθηκαν οι κοινωνικές ανισότητες, συμπιέστηκε η εργασία και περιορίστηκαν τα εργασιακά δικαιώματα. Ο χαρακτήρας της ανάπτυξης που προωθεί ο νεοφιλελευθερισμός είχε και έχει συστατικό της στοιχείο τον περιορισμό των μισθών. Τα όποια οικονομικά αποτελέσματα της νεοφιλελεύθερης ανάπτυξης τα καρπώθηκαν οι λίγοι και δεν διαχύθηκαν στην κοινωνία των πολλών. Ορθά αυτή η ανάπτυξη χαρακτηρίζεται ως «άδικη ανάπτυξη» και εγείρει την πολιτική διεκδίκηση για «δίκαιη ανάπτυξη». Ανάπτυξη με περιεχόμενο κοινωνικού μετασχηματισμού, που θα αντικαταστήσει τη μη βιώσιμη νεοφιλελεύθερη ανάπτυξη. Ανάπτυξη με ισονομία, με διαφάνεια και με κανόνες που θα υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον στα πολλαπλά του επίπεδα.
Η εγκατάσταση του αυταρχισμού στη διακυβέρνηση είναι παρούσα και στη χώρα μας, με πρόδηλες τις συνέπειες για τη Δημοκρατία, τους δημοκρατικούς θεσμούς και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο νεοφιλελευθερισμός προσχηματικά επικαλείται την αντιμετώπιση της κρίσης για να δικαιολογήσει τον κρατικό αυταρχισμό. Πίσω όμως από το πρόσχημα βρίσκεται η σταθερή επιλογή του να περιορίσει τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα και να καταστήσει τον αυταρχισμό αναγκαιότητα της «αποτελεσματικής διακυβέρνησης».
Η εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών, το κράτος δικαίου, τα κοινωνικά δικαιώματα αντιμετωπίζονται, για να αποκρουστούν από την κυβέρνηση της ΝΔ, ως ιδεοληψίες της Αριστεράς. Για την Αριστερά το κράτος δικαίου και οι δημοκρατικοί θεσμοί λειτουργούν προστατευτικά για την κοινωνία και για το λόγο αυτό και η συνεχής αντιπαράθεσή της με την κυβέρνηση. Το ζήτημα της δημοκρατίας συνδέεται άμεσα και αφορά το συνολικό ζήτημα της μεγέθυνσης των ανισοτήτων.
Η πανδημία καταλυτικά αναδεικνύει την πολυπλοκότητα της κρίσης. Κρίση που διαμορφώνει κοινωνική και πολιτική κατάσταση η οποία δεν πρέπει να αποτελέσει κανονικότητα.
* Πρ. Υπουργός, μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία
