Η Ελλάδα κατακτά και το διάστημα, και θα βρίσκεται στη Σελήνη, σε τρία χρονιά, με τη «βούλα» της NASA. Υστέρα από μήνες συζητήσεων υπογράφηκε, δήλωση συνεργασίας, ανάμεσα στον Ελληνικό Διαστημικό σταθμό (ΕΛ), εκπροσωπούμενο από τον διευθύνοντα σύμβουλο, αντιπλοίαρχο Γεώργιο Μαντζούρη και διοικητή του διάσημου αμερικανικού οργανισμού Jim Bridenstine. Η τελετή έγινε στο Ντένβερ των ΗΠΑ, παρουσία του υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής Νίκου Παππά, αλλά και του προέδρου του ELDO Χριστόδουλου Πρωτόπαπα.
Τη Δευτέρα 8 Απριλίου (9μμ ώρα Ελλάδας), στο περιθώριο του Παγκόσμιου Συμποσίου Διαστήματος (Global Space Symposium), που διεξάγεται στο Ντένβερ των ΗΠΑ, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού (ΕΛΔΟ), Αντιπλοίαρχος Γεώργιος Μαντζούρης ΠΝ, Dr, υπογράφει κοινή Δήλωση Συνεργασίας με τον Διοικητή της NASA, Jim Bridenstine, παρουσία του Υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, Νίκου Παππά, του Προέδρου του ΕΛΔΟ, Χριστόδουλου Πρωτοπαπά και του Αναπληρωτή Διοικητή της NASA, James Morhard.
Μετά από μήνες συζητήσεων και αναγνωρίζοντας το σοβαρό επιστημονικό υπόβαθρο της Ελλάδας στις επιστήμες του Διαστήματος, η ΝΑΣΑ και ο ΕΛΔΟ συμφώνησαν για την από κοινού εκκίνηση δυνητικών συνεργασιών, κρίνοντας ότι αυτό είναι βιώσιμο να επιτευχθεί με τη συμμετοχή διεθνών και εμπορικών δρώντων.
Τι προβλέπει η συμφωνία ΕΛΔΟ – NASA:
Η συμφωνία αφορά αρχικά στη συνεργασία των δύο Οργανισμών, στο πλαίσιο του προγράμματος της NASA: «Advanced Human and Robotic Exploration ON and AROUND the MOON», καθώς και την έναρξη συνεργασιών γενικής μορφής σε όλους τους τομείς του Διαστήματος.
Ειδικότερα για τη συνεργασία στο πλαίσιο εξερεύνησης της Σελήνης, η συμφωνία θα πλαισιωθεί από την αποστολή ενός ελληνικού ρομποτικού οχήματος στη Σελήνη το 2022 (σ.σ.: συμμετοχή της Ελλάδας υπό την ονομασία «Hellas to the Moon»), στο πλαίσιο του προγράμματος της ΝΑΣΑ «Commercial Lunar Payload Services Program», το οποίο έχει υπογραφεί μεταξύ της NASA και κατάλληλα πιστοποιημένων εταιρειών που θα υλοποιήσουν τις αποστολές στην Σελήνη. Σημειώνεται ότι στην ίδια ή παρόμοιες αποστολές θα συμμετάσχουν, όπως είναι γνωστό επί του παρόντος, εκτός από την Ελλάδα: Οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Γερμανία, το Μεξικό, η Χιλή, η Ουγγαρία και το Ισραήλ.
Ειδικότερα, αναφέρεται ότι με την σύναψη της εν λόγω συμφωνίας, που πραγματοποιείται για πρώτη φορά, οδηγούμαστε σε μια νέα εποχή ανταλλαγής γνώσεων υπό την ασπίδα του περιβάλλοντος της συνεργασίας των επίσημων διαστημικών φορέων των δύο χωρών.
Πως θα πραγματοποιηθεί η αποστολή του 2022:
- Η εκτόξευση θα γίνει από τις ΗΠΑ.
- Ο πύραυλος της αποστολής θα μεταφέρει το όχημα προσελήνωσης (Lunar Lander), το οποίο θα αποσπαστεί από τον πύραυλο πλησιάζοντας τη Σελήνη και, αφού κάνει ορισμένες περιστροφές γύρω από αυτή, θα προσεληνωθεί σε κατάλληλα επιλεγμένη γεωγραφική περιοχή.
- Από αυτό θα εξέλθουν τα οχήματα εξερεύνησης των 8 χωρών που θα συμμετάσχουν στην αποστολή, εκτελώντας το κάθε ένα ανεξάρτητη υπο-αποστολή (sub-mission).
- Το όχημα της Ελλάδας (ο ακριβής σχεδιασμός του θα προκύψει το επόμενο διάστημα) θα κινηθεί στην επιφάνεια της Σελήνης για κάποιες ημέρες και θα υλοποιήσει πειράματα, τα οποία θα σχεδιασθούν από την ελληνική επιστημονική κοινότητα (Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, Οργανισμοί, κτλ) σε απόλυτη συνεργασία με την ελληνική βιομηχανία, υλοποιώντας κατάλληλα επιλεγμένους εθνικούς στρατηγικούς στόχους.
Τι προηγήθηκε της συμφωνίας-Συμμετοχή ελληνικών ΑΕΙ/ερευνητικών κέντρων/εταιρειών:
Ο Ελληνικός Διαστημικός Οργανισμός, τον περασμένο Οκτώβριο στη Βρέμη, στο πλαίσιο του Διεθνούς Αστροναυτικού Συνεδρίου (International Astronautical Congress 2018), δήλωσε σε κοινή συνεδρίαση των «space agencies», που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της NASA, την πρόθεσή του να συμμετάσχει στο πρόγραμμα του αμερικάνικου Οργανισμού για την Σελήνη, το οποίο ανακοινώθηκε από τον Διοικητή της NASA, Jim Bridenstine, με την ονομασία «Advanced Human and Robotic Exploration ON and AROUND the MOON».
Το Φεβρουάριο του 2019, ο ΕΛΔΟ ζήτησε -με ανοιχτή πρόσκληση- την κατάθεση προτάσεων από ελληνικά πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και εταιρείες για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα της ΝΑΣΑ για την εξερεύνηση της Σελήνης.
Η διαδικασία έληξε με την υποβολή 14 προτάσεων, που είτε θα αξιοποιηθούν κατά την πρώτη αποστολή ελληνικού ρομποτικού οχήματος στη Σελήνη, είτε στη δεύτερη φάση του προγράμματος, που αφορά στην αξιοποίηση των δεδομένων που θα συλλεχθούν.
Οι προτάσεις εντάσσονται στις εξής θεματικές ενότητες: Κατασκευή μικροδορυφόρων για τη Σελήνη, κατασκευή αλγορίθμων αποστολής-λήψης φωτογραφιών, δημιουργία συνθηκών καλλιέργειας στη Σελήνη, εφαρμογές εξορύξεων στο έδαφος της Σελήνης, σχεδίαση και χρήση φασματοσκοπικών οργάνων και δοσιμέτρων για την ασφάλεια των αστροναυτών (NASA Orion mission), δημιουργία μηχανισμών λειτουργίας για διαστημικές επικοινωνίες «deep space», δημιουργία προδιαγραφών για συστήματα ανθρώπινης κατοίκησης, συστήματα αναγνώρισης χημικών συστατικών εδάφους και περιβάλλοντος της Σελήνης κ.ά.
Οι προτάσεις κρίθηκαν άκρως ενδιαφέρουσες και υποβλήθηκαν από τον ΕΛΔΟ στη NASA, στο πλαίσιο της συνεργασίας τους στον τομέα αυτό, αποσπώντας ιδιαιτέρως θετικά σχόλια.
Οι προτάσεις υποβλήθηκαν από τα ακόλουθα ιδρύματα:
- Ακαδημαϊκά Ιδρύματα: 1. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (2 προτάσεις), 3. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, 4. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 5. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 6. Πολυτεχνείο Κρήτης, 7. Πανεπιστήμιο Πατρών.
- Ερευνητικά Κέντρα: 1. Εθνικό Αστεροσκοπείο, 2. Εθνικό Κέντρο Ερευνών Δημόκριτος.
- Ιδιωτικές Εταιρείες: 1. Δίοψις, 2. Herado, 3. Mechatronics, 4. Adveos.
Στοιχεία που προγραμματίζεται να συλλεχθούν από τη Σελήνη (η τελική λίστα θα οριστικοποιηθεί τους επόμενους μήνες μετά από διαβούλευση με ειδικούς και φορείς):
Τα δεδομένα που θα προκύψουν από την αποστολή του ελληνικού ρομποτικού οχήματος στη Σελήνη, θα αποτελέσουν «περιουσία» του ελληνικού Δημοσίου και όπως προαναφέρθηκε θα διατεθούν σε Πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και επιστήμονες της χώρας.
Τα δεδομένα σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με:
- Την εικονική πραγματικότητα στην Σελήνη.
- Την εξερεύνηση-μελέτη των πετρωμάτων της Σελήνης.
- Σεληνιακές φωτογραφίες.
- Τις δυνατότητες επικοινωνίας μεταξύ Σελήνης-Γης.
- Μικρής κλίμακας χημικές και ορυκτολογικές χαρτογραφήσεις.
- Τη δυνατότητα καλλιέργειας σπόρων σε σεληνιακό περιβάλλον.
- Τη μέτρηση σωματιδίων που βρίσκονται στο περιβάλλον της Σελήνης.
- Μετρήσεις ακτίνων Χ, κ.ά.
Ενδεικτικά παραδείγματα εφαρμογών:
- Εξερεύνηση πόρων, όπως πολύτιμοι λίθοι, μέταλλα, χρυσός, σπάνια μέταλλα που συναντώνται ή όχι στη Γη. Μελέτη για δυνατότητα αξιοποίησής τους σε μελλοντικές αποστολές αλλά και στο γήινο περιβάλλον.
- Μελέτη δυνατότητας δημιουργίας αλγορίθμων για αδιάκοπες επικοινωνίες μεταξύ Γης και Σελήνης, αλλά και μακρύτερα.
- Μελέτη δυνατότητας δημιουργίας ρομποτικών μηχανισμών που θα αντέχουν στο περιβάλλον της Σελήνης (π.χ. μεγάλες αλλαγές θερμοκρασίας).
- Πλήθος άλλων εφαρμογών.
Οφέλη Ελλάδας από την αποστολή στη Σελήνη:
- Η Ελλάδα εισέρχεται στον παγκόσμιο διαστημικό χάρτη ως ισότιμος εταίρος αξιοποιώντας το πλούσιο επιστημονικό της οικοσύστημα.
- Η χώρα θα δηλώσει παρουσία στο Διεθνή Σεληνιακό Σταθμό (Lunar Gateway), που θα βρίσκεται σε τροχιά γύρω από την Σελήνη, κατ’ αναλογία με το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (International Space Station) που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από την Γη.
- Η Ελλάδα «πατά» στο έδαφος της Σελήνης, αποκομίζοντας σημαντικά στρατηγικά οφέλη.
- Η Ελλάδα δηλώνει παρούσα στην αιχμή του δόρατος της διαστημικής τεχνολογίας.
- Πλούσια στοιχεία. Νέοι ακαδημαϊκοί ορίζοντες, νέα πανεπιστημιακά τμήματα με πρακτικές εφαρμογές στην επιστημονική μελέτη συνδυάζοντας την θεωρία και προσομοίωση με την πράξη μέσω μιας Εθνικής αποστολής.
- Δυνατότητα δημιουργίας νέων ελληνικών εταιρειών. Ίδρυση νεοφυών εταιρειών.
- Μεγάλες ευκαιρίες ανάπτυξης για την ελληνική βιομηχανία, αυτόνομα ή μέσω διεθνών συνεργασιών.
- Ανάπτυξη νέου κλάδου για την ελληνική οικονομία.
- Επιστροφή ή διατήρηση των νέων Ελλήνων επιστημόνων στη χώρα («brain gain»). Ανάσχεση του «brain drain».
- Δυνατότητα κατασκευής διαστημικών ρομποτικών οχημάτων από τα πανεπιστήμια με προορισμό την Σελήνη και τους άλλους πλανήτες.
- Δυνατότητα κατασκευής καμερών, payload, communication links κ.α. Ανάπτυξη εθνικών εφαρμογών και μέσω αυτών μεγιστοποίηση των εξαγωγών των ελληνικών εταιρειών στον τομέα του Διαστήματος.
Οι δηλώσεις για την υπογραφή συμφωνίας ΕΛΔΟ – NASA
Νίκος Παππάς, Υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης:
«Με την αποστολή “H Ελλάδα στη Σελήνη”, η χώρα μας μπαίνει στην κατηγορία των ελάχιστων χωρών, οι οποίες έχουν πατήσει στο έδαφος της Σελήνης με δικό τους όχημα. Η ελληνική ερευνητική κοινότητα έδειξε έτοιμη να συμβάλει με ξεχωριστές ιδέες για τις προτεραιότητες της έρευνας στο έδαφος της Σελήνης.
Η ελληνική Κυβέρνηση και ο Ελληνικός Διαστημικό Οργανισμός, με πάρα πολλή, επιμονή και συστηματική δουλειά, αναβαθμίζουν τη χώρα και την κατατάσσουν στην πρωτοπορία της έρευνας για το σύνολο της ανθρωπότητας».
Χριστόδουλος Πρωτοπαπάς, Πρόεδρος Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού (ΕΛΔΟ):
«Η σημερινή μέρα είναι πολύ σημαντική για την Ελλάδα και τον Ελληνικό Διαστημικό Οργανισμό, κι αυτό γιατί η χώρα συγκαταλέγεται πλέον μεταξύ των πολύ λίγων διακεκριμένων χωρών που θα έχουν εγκατάσταση στη Σελήνη.
Από αύριο ξεκινούμε δουλειά, σε συνεργασία με τα ελληνικά Ακαδημαϊκά Ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα, αλλά και την ελληνική διαστημική βιομηχανία, με σκοπό τον καθορισμό των επιχειρησιακών απαιτήσεων, το σχεδιασμό και την κατασκευή του ελληνικού σεληνιακού οχήματος».
Γιώργος Μαντζούρης, Διευθύνων Σύμβουλος Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού (ΕΛΔΟ):
«Σήμερα είναι μια ιστορική ημέρα για την Ελλάδα. Μετά από 9 μήνες σκληρής εργασίας, η χώρα τοποθετείται ισότιμα στον παγκόσμιο διαστημικό χάρτη ως στρατηγικός εταίρος στον χώρο του Διαστήματος, διασφαλίζοντας οφέλη για την κοινωνία, την επιστήμη, την οικονομία, αλλά κυρίως τους νέους μας.
Προτρέπουμε τους νέους να συμπορευθούν με τις προσπάθειές μας και να εργασθούμε όλοι μαζί για την υλοποίηση ενός οράματος που θέλει την Ελλάδα να φθάνει και στο έδαφος της Σελήνης, αποδεικνύοντας την υπεραξία των επιστημόνων της».
