Καθώς πλησιάζει η ώρα για την υλοποίηση των αποφασισμένων στα πλαίσια της συμφωνίας ΕΕ/Τουρκίας – στο μέτρο που εμπλέκεται (και εμπλέκεται πολύ…) η Ελλάδα – και έχουμε την κατάθεση στην Βουλή του σχεδίου νόμου για τις “νομικές διευθετήσεις” που απαιτούνται, αλλά και για τα οργανωτικά του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής και για τις συνακόλουθες πρακτικές ρυθμίσεις, ας μας επιτραπεί να φέρουμε στην πρώτη γραμμή της προσοχής κάτι που θάταν επικίνδυνο να παραβλέπεται. Αφορά τα όρια και την πλαισίωση της δημοσιογραφικής κάλυψης της παρουσίας των προσφύγων και μεταναστών στην χώρα, των προβλημάτων αλλά και της καθημερινότητάς τους.
Μπορεί να φανεί κάπως “συνδικαλιστικό” το να ανοίγουμε αυτήν την συζήτηση. Δωσε όμως λίγη προσοχή, φίλε αναγνώστη. Ήταν ακριβώς πριν ένα μήνα, τέλη Φεβρουαρίου, που με την ένταση του δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος – δηλαδή: η παρουσία των δημοσιογράφων στην πρώτη γραμμή των καταυλισμών, στην Ειδομένη και στα νησιά (ο Πειραιάς δεν είχε ακόμη “ανέβει” στο προσκήνιο) – κυκλοφόρησε μια ανακοίνωση/Δελτίο Τύπου απο τις υπηρεσίες του Αναπληρωτή Υπουργού που κουβαλούσε την αρμοδιότητα για το Προσφυγικό, του Γιάννη Μουζάλα του ίδιου. Θυμίζουμε την διατύπωση: “Κατόπιν συνεννόησης με τους συντονιστές των Κέντρων Υποδοχής τόσο στα νησιά όσο και στην ηπειρωτική Ελλάδα, δεν θα δίδονται άδειες σε τηλεοπτικά συνεργεία και δημοσιογράφους προκειμένου να εισέρχονται στους χώρους που φιλοξενούνται πρόσφυγες, μέχρι νεωτέρας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας”.
Για να είμαστε ειλικρινείς, η επαπειλούμενη απαγόρευση δεν εφαρμόστηκε – πάντως δεν εφαρμόστηκε με την διαφαινόμενη απολυτότητα. Είχε τότε ξεσπάσει μια μίνι – θύελλα αντιδράσεων, που μάλιστα οδήγησε σε αρκετές αναφορές στην Ευρωπαϊκή κατοχύρωση της ελευθερίας της έκφρασης – βέβαια μάλλον παραβλέποντας ότι η ίδια η ΕΣΔΑ προβλέπει την δυνατότητα περιορισμών, απο την δεοντολογία του Τύπου/των Μέσων Ενημέρωσης αλλά και απο τα δικαιώματα των ίδιων των αντικειμένων του δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος. Τι θα πει αυτό; Θα πει ότι και οι πρόσφυγες/μετανάστες έχουν δικαιώματα ιδιωτικότητας. ιδιαίτερα όταν αφορά την χρήση της εικόνας τους, αλλά και των δηλώσεών τους υπό πίεση, πλην το δικαιώματα αυτά συχνά-πυκνά παραβλέπονται.
Υπάρχει ύστερα το θέμα των διάφορων άλλων που κινούνται και δραστηριοποιούνται εκεί, στους καταυλισμούς, μεταξύ των προσφύγων: είναι οι ΜΚΟ – διεθνείς και “δικές μας” – είναι ανοργάνωτοι εθελοντές, είναι οι “αλληλέγγυοι”. Ολοι αυτοί έχουν τα δικά τους δικαιώματα: να καλύπτεται (και πώς να καλύπτεται…) η παρουσία τους, ή πάλι να μένουν χωρίς κάλυψη (τώρα τελευταία πλήθυναν οι περιπτώσεις που αρνούνται στα τηλεοπτικά συνεργεία ακόμη και να τους παίρνουν εικόνα).
Υπάρχουν, ύστερα, οι πολιτες – το κοινό, η κοινή γνώμη. Τι θα πει αυτό; Οτι, στην προσπάθεια κάλυψης των γεγονότων υπάρχουν – και υπάρχουν όλο και πιο συχνά! – περιπτώσεις και στημένων αφηγημάτων/stories και στρεβλής κάλυψης. Στο μέτρο, δε, που την κάλυψη κάνουν πολλές φορές και οι ίδιοι οι άνθρωποι των ΜΚΟ – και μάλιστα δια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – η ευθύνη αυτή “χρωματίζεται” διαφορετικά. Εχουμε κι εμείς ένα θεμελιώδες δικαίωμα σε (ας το ονομάσουμε έτσι…) μη-περιπλάνηση.
Τι θέλουμε να πούμε μ’ όλα αυτά; Όχι ότι θαπρεπε να υπάρξει “ρύθμιση” μέσα απο νόμους και κανόνες αυτού του είδους ζητημάτων. Αλλά, να, τώρα που γίνεται η κατ’ ανάγκην πιο οργανωμένη συζήτηση για το Προσφυγικό, να την έχουμε κι αυτήν την διάσταση στο νου μας.
