Του Βασίλειου Βιλιάρδου από την Κυριακάτικη Kontranews
«Διαγράψτε χρέη, κερδίστε το μέλλον», είναι το κεντρικό νόημα της συζήτησης για την ελάφρυνση του χρέους από την ΕΚΤ που κέρδισε πρόσφατα σε δυναμική στη Γαλλία – επίσης στην Ιταλία, στο Λουξεμβούργο, στο Βέλγιο, στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα συμπεριλαμβανομένης της ΕΚΤ και σε πολλά υπουργεία οικονομικών της Ευρωζώνης. Πρόκειται για μία σημαντική και εξαιρετικά χρήσιμη συζήτηση που αφορά επίσης το χρήμα – το οποίο δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μία αφηρημένη κατασκευή που έχει ανατεθεί σε μία κεντρική τράπεζα, ανεξάρτητη μεν από την πολιτική εξουσία, αλλά εξαρτημένη από τις χρηματαγορές.
Με δεδομένο δε το ότι, το 25% του ευρωπαϊκού χρέους συνολικού ύψους περί τα 10 τρισ. € το 2019 ανήκει πια στην ΕΚΤ, άρα στον εαυτό μας ως Πολίτες της Ευρωζώνης, δεν υπάρχει λόγος εξόφλησης του αναζητώντας τα χρήματα αλλού –είτε δηλαδή δανειζόμενοι από τις χρηματαγορές, εξοφλώντας τα παλαιά χρέη με νέα, είτε αυξάνοντας τους φόρους και μειώνοντας τις δημόσιες δαπάνες. Η ΕΚΤ δε θα μπορούσε να παράσχει άμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες τα απαραίτητα κεφάλαια –αφενός μεν για τη χρηματοδότηση του οικολογικού τους μετασχηματισμού, αφετέρου για να «επισκευάσουν» τις υγειονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές ζημίες που τους προκάλεσε η πανδημία.
Συνεχίζοντας, οι Ευρωπαίοι τονίζουν σήμερα πως όταν η Ευρωζώνη αντιμετωπίζει μία τόσο μεγάλη κρίση, θα πρέπει να ληφθούν ανάλογα μέτρα με αυτά για τη Γερμανία το 1953 –πόσο μάλλον όταν υπάρχει ένας κοινός πιστωτής που δεν χρειάζεται να φοβάται μήπως χάσει τα χρήματα του, αφού διαθέτει απεριόριστες ποσότητες και δεν χρεοκοπεί ποτέ.
Εννοούν φυσικά την ΕΚΤ, η οποία θα μπορούσε να συνάψει μία συμφωνία με τα κράτη-μέλη διαγράφοντας το χρέος που κατέχει ή, έστω, μετατρέποντας το σε αόριστο χρέος –παγώνοντας το δηλαδή στο διηνεκές άτοκα, όπως είχαμε προτείνει ήδη από το 2012. Πρόκειται για συνολικά 2,5 τρισ. € που, εάν πάγωναν ή διαγράφονταν, θα αύξαναν την ποσότητα χρήματος ανάλογα –κάτι που θα είχε ανώδυνες επιπτώσεις στην ισοτιμία του ευρώ.
Ως αντάλλαγμα θα μπορούσαν να δεσμευθούν τα κράτη για ένα σχέδιο κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανάκαμψης, αντίστοιχου ποσού – διαφυλάττοντας έτσι το γενικό συμφέρον. Η ΕΚΤ είναι αναμφίβολα σε θέση να αντέξει αυτό το ποσόν, αφού μπορεί να λειτουργεί με αρνητικά κεφάλαια –ή να δημιουργήσει χρήματα για να αντισταθμίσει αυτές τις απώλειες, όπως προβλέπεται στο πρωτόκολλο 4 του παραρτήματος της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ.
Σε αντίθεση τώρα με τους ισχυρισμούς ορισμένων, ιδίως Γερμανών, οι συνθήκες της ΕΕ δεν απαγορεύουν ρητά τη διαγραφή χρέους, ούτε φυσικά τη στάση πληρωμών –όπως επέμεναν ακόμη και κάποια κόμματα στην Ελλάδα, είτε από άγνοια, είτε από ανοησία, είτε επειδή υπηρετούν έμμισθα τις δυνάμεις κατοχής της χώρας μας. Ειδικότερα, αφενός μεν όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα διεθνώς μπορούν να διαγράψουν χρέη και η ΕΚΤ δεν αποτελεί εξαίρεση, αφετέρου η λέξη «διαγραφή» δεν εμφανίζεται ούτε στη Συνθήκη, ούτε στο Πρωτόκολλο για το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ).
Εν τούτοις, αυτό ισχυρίζονταν όσοι τάσσονταν εναντίον μίας τέτοιας απαίτησης της Ελλάδας, όλα τα προηγούμενα χρόνια –παρά το ότι εμείς τονίζαμε συνεχώς πως μπορεί μία χώρα της Ευρωζώνης να διαγράψει χρέη, χωρίς να υπάρχει φόβος εξόδου της από το ευρώ. Ότι κάτι τέτοιο αποτελούσε μύθο, με στόχο την πλύση εγκεφάλου των Ελλήνων –έτσι ώστε να αποδεχθούν με σκυφτό το κεφάλι τη μετατροπή τους σε αποικία χρέους και τη ληστεία τους από τους Γερμανούς.
Περαιτέρω, ορισμένοι πιστεύουν πως τα χαμηλά ή/και αρνητικά επιτόκια στην ΕΕ, είναι αρκετά για να ενθαρρύνουν τα κράτη να υιοθετήσουν μία επενδυτική πολιτική, χρηματοδοτούμενη από πιστώσεις – πόσο μάλλον σε συνδυασμό με την παροχή ρευστότητας εκ μέρους της ΕΚΤ (QE). Στην πραγματικότητα όμως, πολλά κράτη έχουν χρησιμοποιήσει τα αρνητικά επιτόκια για να μειώσουν το δημόσιο χρέος τους και όχι για να επενδύσουν –όπως τεκμηριώνεται από τον περιορισμό του μέσου εθνικού χρέους στην Ευρωζώνη ως προς το ΑΕΠ, μετά τη νομισματική πολιτική που ακολουθήθηκε (γράφημα). Επομένως είναι κάτι που δεν πρόκειται να αλλάξει –ειδικά μετά την κατακόρυφη άνοδο των δημοσίων χρεών, λόγω των κλειδωμάτων (lockdown) που επιβλήθηκαν στις οικονομίες.
Συμπερασματικά λοιπόν, μόνο το πάγωμα ή η διαγραφή θα μπορούσε να συμβάλει στην άνοδο των επενδύσεων στην ΕΕ –οπότε στην ανάκαμψη της. Με δεδομένο δε το ότι, πολλές άλλες χώρες στον κόσμο, όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και οι Η.Π.Α., χρησιμοποιούν τη νομισματική πολιτική όσο το δυνατόν περισσότερο, για να υποστηρίξουν τη δημοσιονομική πολιτική, η ΕΕ δεν μπορεί να λειτουργεί αντίθετα –ισχυριζόμενη (η Γερμανία εν προκειμένω) πως δεν το επιτρέπουν οι κανόνες της. Φυσικά δε η διαγραφή μέρους του δημοσίου χρέους θα καθιστούσε εφικτή μία αντίστοιχη του κόκκινου ιδιωτικού –το οποίο στην Ελλάδα ευρίσκεται σε ύψη μοναδικά στην παγκόσμια ιστορία.
* Βουλευτής Επικρατείας, Ελληνική Λύση
