Φιντέλ Κάστρο, ο τελευταίος επαναστάτης του 21ου αιώνα…

Του Χρήστου Χαλαζιά 

Από την πρώτη κιόλας στιγμή, η κουβανική επανάσταση προκάλεσε τεράστια οργή των Η.Π.Α, που επιχείρησε να την ανατρέψει όπως το φιάσκο του «Κόλπου των Χοίρων» το 1962 είναι η πρώτη και η πιο γνωστή παρέμβασή τους ενάντια στην επανάσταση, μετά την ανακήρυξη από τον Κάστρο του «σοσιαλιστικού» χαρακτήρα της.

Οι Κουβανοί τρία χρόνια μετά το θάνατο του Κάστρο αγωνίζονται να μην γυρίσουν στα τέλη του 19ου αιώνα.

Πριν από ένα αιώνα, η Κούβα, ήταν τελείως διαφορετική. Το ίδιο και η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι Αμερικανοί ήταν αυτοί το 1898, κηρύσσοντας τον πόλεμο στην Ισπανία, πήραν το νησί στα χέρια τους. Μετατρέποντας την Αβάνα, σε ένα τεράστιο νάιτ-κλαμπ, με καζίνο, αλκοόλ και πόρνες, ιδιοκτησία των περιώνυμων γκάνγκστερ της εποχής.

Το 1934, καταργήθηκε και νομοθετικά, η επικυριαρχία των ΗΠΑ στην Κούβα. Χρειαζόταν ένας «γκαουλάιντερ». Τον έλεγαν Φουλχένσιο Μπατίστα. Από το 1940 κυβέρνησε σε μια κατ’ επίφαση Δημοκρατία. Όταν, όμως, άρχισε να εντείνεται η λαϊκή δυσαρέσκεια, κήρυξε στρατιωτικό Νόμο.

Από κάτω, όμως, ένα ηφαίστειο σιγόβραζε. Η αλήθεια ήταν, τελείως, διαφορετική από τη βιτρίνα. Ο Μπατίστα μοιραζόταν τα έσοδα με το αφεντικό της Μαφίας, Μέγιερ Λάσκι, ενώ μετά τη φοιτητική εξέγερση, είχε εξαπολυθεί μια πρωτοφανής τρομοκρατία από την Αστυνομία και τους χαφιέδες της.

Το 1955, στις 9 Ιουλίου, στο μικρό διαμέρισμα της όμορφης Κουβανέζας, Μαρίας Αντόνια Σάντσεζ Γκονσάλες, στο Μεξικό, ο Φιντέλ Κάστρο, συναντιέται στις 10 το βράδυ, με το νεαρό γιατρό, από την Αργεντινή, Ερνέστο Γκεβάρα.

Ο 29χρονος «δικηγόρος του λαού» όπως τον έλεγαν, έχοντας υπερασπιστεί χωρίς χρήματα, δεκάδες συμπατριώτες του, κυνηγημένους από το καθεστώς του Μπατίστα, έχει ήδη επιχειρήσει (πριν από δυο χρόνια, στις 26 Ιουλίου του 1953) την πρώτη ένοπλη εξέγερση, επιτιθέμενος μαζί με τον αδερφό του Ραούλ και μια ομάδα 120 ανταρτών στο στρατόπεδο Μονκάδα. Μια επιχείρηση-καμικάζι που πνίγηκε στο αίμα και έστειλε τους δυο Κάστρο, πρώτα στην φυλακή, κι ύστερα στην εξορία στο Μεξικό.

Κάστρο και Γκεβάρα μοιράζονται το ίδιο πάθος για την λύτρωση της Λατινικής Αμερικής από τον βάρβαρο ζυγό καταπιεστικών δικτατοριών και κυβερνήσεων που εξυπηρετούν αλλότρια συμφέροντα. Περνώντας η νύχτα, ο Κάστρο, αποκαλύπτει το σχέδιό του για μια απόβαση στην Κούβα, με επανδρωμένη θαλαμηγό. Ο Ερνέστο Γκεβάρα, προσχωρεί στο Κίνημα Μ26-7, γίνεται ο «Che» και εκμυστηρεύεται στην μετέπειτα σύζυγό του Ιλδα: «Είναι μεγάλος πολιτικός ηγέτης, νέου στυλ και αποφασισμένος να φτάσει στον στόχο του».

Στις 8 Αυγούστου του ίδιου έτους, ο Φιντέλ Κάστρο Ρους, όπως είναι το πλήρες όνομά του, υπογράφει το «Μανιφέστο Nο 1» προς τον λαό της Κούβας, εκ μέρους του Μ26-7, επαναλαμβάνοντας τις θέσεις που είχε περιλάβει στην περίφημη απολογία του, μετά την σύλληψή του και την δίκη του για την επίθεση στην Μονκάδα. Μια απολογία που τελείωνε με την περίφημη φράση: «Η ιστορία θα με αθωώσει». Ο γιος μιας πλούσιας οικογένειας γαιοκτημόνων, που σπούδασε στη Νομική, παντρεύτηκε το 1948 και χώρισε το 1954, γίνεται, πλέον, ο αρχηγός μιας ομάδας επαναστατών. Περισσότερο απελευθερωτικού χαρακτήρα, λιγότερο σοσιαλιστικού, καθώς εκείνη την εποχή, ο Κάστρο ήθελε να προσεταιριστεί τις Ηνωμένες Πολιτείες που άρχισαν να «εκνευρίζονται» από τα καμώματα (και τη βουλιμία) του Μπατίστα. Τον κομμουνισμό, ο Φιντέλ θα τον ασπαζόταν αργότερα. Και για αυτό θα φρόντιζε ο Τσε…

Ο Κάστρο στις 30 Οκτωβρίου του 1955, μπαίνει στο ξενοδοχείο Παλμ Γκάρντεν της Νέας Υόρκης (σ.σ. εκεί όπου τώρα μαζεύονται οι… αντιφρονούντες του καθεστώτος), μιλώντας σε εκπροσώπους της εξόριστης αντιπολίτευσης της Κούβας.

Στις 25 Νοεμβρίου του 1956, το σχέδιο του Φιντέλ, γίνεται πραγματικότητα. Ένα εγγλέζικο γιοτ, με το όνομα «Γκράνμα». (χαϊδευτικό του grandmother) έχει μήκος 13.25μ και φάρδος 4.97μ. χωράει (το πολύ) 25 άτομα. Ο Κάστρο, όμως, έχει στη διάθεσή του, σχεδόν 100 αντάρτες. Ο μηχανικός Τσούτσου Ρέγιες ανακατασκευάζει το γιοτ, για να χωρέσουν, πάνω κάτω 80 αντάρτες. Ο Κάστρο τυλιγμένος σε μια μαύρη κάπα, δίνει οδηγίες. Ανάμεσά τους και 20 αντάρτες από την επίθεση στη Μονκάδα και τέσσερις μη Κουβανοί: Ο Ιταλός Τζίνο Ντόνε, ο Δομινικανός Ραμόν Μεχίας, ο Μεξικανός Γκιγιέν και ο Αργεντίνος Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, που παίρνει τον βαθμό του υπολοχαγού.

Το «Γκράνμα» θα αποπλεύσει τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας με προορισμό την Κούβα, όπου έχει προετοιμαστεί το έδαφος για υποδοχή από τους αγρότες, υποστηρικτές του κινήματος. Πηγαίνοντας υπερβολικά αργά, πέφτοντας σε έλη και βάλτους, με τον κυβερνητικό στρατό υποψιασμένο να περιπολεί σε όλο το μήκος των ακτών, το ταξίδι κρατάει εφτά ημέρες και έξι ώρες. Οι υποστηρικτές στην ενδοχώρα εγκαταλείπουν τις θέσεις τους. Οι αντάρτες είναι, πλέον, στο έλεος του Θεού.

«Δεν επρόκειτο για απόβαση, αλλά για ναυάγιο» σχολιάζει ο Τσε. Οκτώ άνδρες χάνονται στο πρώτο προσκλητήριο, καθώς η φάλαγγα ξεκινάει με προορισμό την οροσειρά Σιέρα Μαέστρα. Στις 5 Δεκεμβρίου δέχονται επίθεση από τον λοχαγό Χουάν Μορένο Μπράβο. Το πλήρωμα του «Γκράνμα» γίνεται κομμάτια με τεράστιες απώλειες. Ο Τσε τραυματίζεται. Ο Κάστρο σώζεται και οι αντάρτες χωρίζονται σε δεκατέσσερις μικρές ομάδες. Είκοσι πιάστηκαν ζωντανοί και εκτελούνται τις επόμενες μέρες. Ο υπαρχηγός του Κάστρο, Χουάν Μανουέλ Μαρκές συλλαμβάνεται και τουφεκίζεται. Ο Χεσούς Μοντανέ, ψηλά στην ιεραρχία φυλακίζεται μαζί με 20 συντρόφους του.

Το Κίνημα Μ26-7, μοιάζει να έχει διαλυθεί, πριν καν… ξεκινήσει την επανάστασή του. Μέσα σε πυροβολισμούς από τα όπλα του στρατού του Μπατίστα, ακούγεται μια φωνή: «Έχουμε χαθεί. Πρέπει να γυρίσουμε πίσω». Η απάντηση έρχεται από τον Καμίλο Σιενφουέγκος: «Αqui ne se rinde nadie, carajo»! Δηλαδή: «Από εδώ κανένας δεν γυρίζει πίσω». Ο ίδιος άνθρωπος τρία χρόνια αργότερα θα μπει στην Αβάνα, επικεφαλής της εμπροσθοφυλακής των ανταρτών του Κάστρο.

Μέσα από την παταγώδη αποτυχία της «απόβασης», γιγαντώνεται το κίνημα του Κάστρο. Οι φήμες αντικρουόμενες. Πρώτα γίνεται λόγος για απόβαση 200 ανταρτών με επικεφαλής τον Φιντέλ, που ξεσηκώνει τη λαϊκή αντίδραση κατά του Μπατίστα. Και μετά το χάος: «Ο Κάστρο σκοτώθηκε μαζί κι οι αντάρτες του» διαδίδει το καθεστώς. Η μητέρα του Φιντέλ αντιδρά: «Αν δεν δω ότι έχουν σκοτωθεί δεν θα το πιστέψω» λέει για τους γιους της. Σε λίγους μήνες θα τους συναντήσει πάνω στο βουνό. Η ένοπλη αντίσταση, γιγαντώνεται, οι «μπαρμπούδος» (οι γενειοφόροι) από μια χούφτα ανθρώπους, στρατολογούν, διαρκώς άντρες εξοπλίζονται και μέσα σε τρία χρόνια θα καταλάβουν την εξουσία.

Το 1957 ο Κάστρο υπογράφει ένα νέο μανιφέστο που κατέληγε ως εξής: «Δεν έχουμε ανάγκη κανέναν για να πεθάνουμε με αξιοπρέπεια». Σε όσους υποστήριζαν μια «μεταβατική λύση» για την Κούβα, ο φλογερός επαναστάτης θύμιζε: «Ποτέ ο αγώνας μας δεν θα είναι πιο σκληρός από τότε που ήμασταν μονάχα δώδεκα άνθρωποι, όταν δεν είχαμε ένα οργανωμένο και σκληραγωγημένο λαό μέσα στην Σιέρα, όταν δεν είχαμε, όπως σήμερα, μια ισχυρή και πειθαρχημένη οργάνωση σε ολόκληρη τη χώρα, όταν δεν υπολογίζαμε στην υπέροχη λαϊκή στήριξη».

Οι μάχες άρχιζαν σώμα με σώμα. Βουνό με βουνό. Στις πόλεις εξεγείρονταν οι φοιτητές. Η τελική έφοδος έγινε στη Σάντα Κλάρα, όπου ο Τσε Γκεβάρα, επικεφαλής των ανταρτών του Κάστρο μπήκε νικητής την 31η Δεκεμβρίου του 1958. Τρεις μέρες αργότερα, ο Καμίλο Σιενφουέγκος έμπαινε στην Αβάνα, στις 4 το απόγευμα. Ο Μπατίστα είχε καταφύγει στον Άγιο Δομίνικο και είχαν απομείνει οι «αιμοσταγείς» Τίγρεις (οι πραιτοριανοί του καθεστώτος) να μάχονται τελευταίοι. Ο Κάστρο είχε θριαμβεύσει. Ξεπερνώντας κάθε αντίπαλο και υποψήφιο (από την αντιπολίτευση του Μπατίστα) στις 16 Φεβρουαρίου, θα αναλάβει καθήκοντα πρωθυπουργού.

Τα υπόλοιπα αποτελούν σύγχρονη ιστορία. Ο Κάστρο άντεξε περίπου 30… δολοφονικές επιθέσεις της CIA που έφεραν τον κόσμο, ακόμη και στα πρόθυρα του Γ΄ Παγκοσμίου Πολέμου (με την περίφημη κρίση του Κόλπου των Χοίρων το 1962) και οδήγησε την πατρίδα του μέσα από θύελλες, αντέχοντας στην απομόνωση και το εμπάργκο των ΗΠΑ.