Το μεγάλο στοίχημα της Ανάπτυξης και οι παγίδες της 3ης αξιολόγησης
Έτοιμοι για όλα κατεβαίνουν στην Αθήνα οι δανειστές! Μπορεί το ημερολόγιο, να γράφει ακόμα “Αύγουστος”, όμως εντός και εκτός συνόρων, συνεχίζονται, με ταχείς ρυθμούς, οι προετοιμασίες για την τρίτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος, που σε μεγάλο βαθμό, αναμένεται να κρίνει το αν η χώρα θα βγει από τα μνημόνια και την επιτροπεία των θεσμών, τον Αύγουστο του 2018. Αν η αξιολόγηση κλείσει γρήγορα, η κυβέρνηση θα μπορεί να πετύχει τις επόμενες δύο εξόδους στις αγορές που έχει σχεδιάσει και να δημιουργήσει το “μαξιλάρι” ρευστότητας που χρειάζεται για την πρώτη μετά-μνημονίων εποχή. Αν επαναληφθούν οι συγκρούσεις και οι καθυστερήσεις των προηγούμενων δύο αξιολογήσεων και μας πάρει η άνοιξη, τότε τα πράγματα θα δυσκολέψουν πολύ…
Εγγυήσεις δεν υπάρχουν, καθώς πολλά θα κριθούν από το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών και τις αποφάσεις του ΔΝΤ, σχετικά με το πόσο θα πιέσει για την μείωση του χρέους. Πολλοί αναλυτές, βλέπουν το Ταμείο να πιέζει όλο και για πιο σκληρά μέτρα, όσο η Ευρώπη δεν ρυθμίζει το θέμα του χρέους, καθώς σύμφωνα με τα οικονομικά μοντέλα του, το πρόγραμμα, αλλιώς δεν “βγαίνει”. Πάντως αν και οι συναντήσεις στο Χίλτον φαίνεται πως θα ξεκινήσουν προς τα μέσα Σεπτεμβρίου, δεν αναμένεται σημαντική πρόοδος πριν μάθουμε το ποιος θα κυβερνά το Βερολίνο. Αν και ο σχηματισμός της Καγκελαρίου Μέρκελ φαίνεται να έχει το πάνω χέρι στις δημοσκοπήσεις, ιδιαίτερη σημασία, έχει με το ποιους θα συνεργαστεί, καθώς μέσα στους υποψήφιους μνηστήρες, υπάρχουν και κόμματα που έχουν υιοθετήσει πολύ σκληρή γραμμή απέναντι στην Ελλάδα, ειδικά στο θέμα του χρέους.
Εντός συνόρων, τα υπουργεία τρέχουν τα προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης, σε μία προσπάθεια να αποφευχθούν οι ανεπιθύμητες καθυστερήσεις.
Η καλή εικόνα στα “χαρτιά” και η πραγματική Οικονομία
Το να βγεις από το μνημόνιο είναι σημαντικό, όπως και το να έχει μία οικονομία σε ανάπτυξη. Αλλά ενώ τα “νούμερα” της ελληνικής Οικονομίας δείχνουν σημαντική βελτίωση, αυτή δεν έχει περάσει στην αγορά και το μόνο που βλέπουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά, είναι η δύσκολη φορολογική περίοδος που ξεκίνησε τέλος Ιουλίου και θα κρατήσει μέχρι και το τέλος Ιανουαρίου, όταν και προβλέπεται να καταβληθεί η τελευταία δόση του ΕΝΦΙΑ. Πολλοί μάλιστα δυσπιστούν απέναντι στις ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ, του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, της ΤτΕ και της “ΕΡΓΑΝΗ” που δείχνουν σημαντική βελτίωση σε πολλούς τομείς όπως οι επενδύσεις, οι εξαγωγές, η κατανάλωση και οι νέες θέσεις εργασίας. Όμως τί λένε αυτοί οι αριθμοί και πότε θα τους δούμε να αλλάζουν την ελληνική καθημερινότητα;
Οι συνέπειες της μακροχρόνιας λιτότητας στην ελληνική κοινωνία έχουν υπάρξει εξαιρετικά οδυνηρές, σε περιπτώσεις μάλιστα δραματικές. Η αποκατάστασή τους αλλά και των ανισοτήτων γενικότερα που διεύρυνε η οικονομική κρίση δεν μπορεί παρά να αποτελεί την πλέον σημαντική πρόκληση, αναφέρει στο Δελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων Ιουλίου, που εξέδωσε εχθές το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών “ΕΝΑ”.
Μάλιστα, όπως αναφέρει «η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και η αλληλουχία θετικών γεγονότων που την ακολούθησε φαίνεται ότι έχουν τονώσει το οικονομικό κλίμα. Μένει, λοιπόν στους επόμενους μήνες να δειχθεί πώς και σε ποιο βαθμό η χώρα θα αξιοποιήσει και θα ενισχύσει στο μέγιστο την αναπτυξιακή δυναμική της». Σύμφωνα με το Δελτίο, «το τελικό αποτέλεσμα ασφαλώς θα κριθεί και από τις εξελίξεις στο ρευστό διεθνές περιβάλλον και την Ευρωζώνη (…)».
Αναλυτικά, στο Δελτίο επισημαίνεται ότι το δίµηνο Ιούνιου-Ιουλίου 2017 χαρακτηρίζεται από µια σειρά πυκνών θετικών εξελίξεων για την ελληνική οικονοµία. Οι διαδοχικές αυτές εξελίξεις έρχονται να «πιάσουν το νήµα» από το 3ο τρίµηνο του 2016, όταν ο ρυθµός µεγέθυνσης της οικονοµίας κατέγραψε σηµαντική άνοδο 2,1% (σε σχέση µε το αντίστοιχο τρίµηνο του 2015).
Λαµβάνοντας µάλιστα υπόψη την έστω και οριακή αύξηση του ΑΕΠ κατά το 1ο τρίµηνο του 2017, εν µέσω ανοικτής τότε διαδικασίας αξιολόγησης, ενισχύεται η προοπτική σταθερής ανάκαµψης της οικονοµίας και η πορεία προς την επιτυχή και οριστική έξοδο της χώρας από το Πρόγραµµα οικονοµικής προσαρµογής τον Αύγουστο του 2018. Αφετηρία εξελίξεων το Eurogroup της 15ης Ιουνίου Η απόφαση του Eurogroup της 15ης Ιουνίου, σηµατοδότησε την επιτυχή ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του Προγράµµατος και επέδρασε θετικά στο οικονοµικό κλίµα αίροντας την αβεβαιότητα, αλλά και διασφαλίζοντας την απαραίτητη ρευστότητα τόσο για το Δηµόσιο όσο και για την πραγµατική οικονοµία.
Ο “γρίφος” του χρέους
Σύμφωνα με τους αναλυτές, στο ζήτηµα του χρέους, παρότι η απόφαση της 15ης Ιουνίου απέχει από µια δραστική λύση, εν τούτοις διαθέτει θετικό πρόσηµο, καθώς αποτυπώθηκε µε µεγαλύτερη σαφήνεια η βούληση προς την κατεύθυνση της αναδιάρθρωσής του. Ως θετική αναγνώστηκε αυτή η εξέλιξη και από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης. Πρώτος ο οίκος Moody’s, στις 23 Ιουνίου 2017, αναβάθµισε την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας και στη συνέχεια η Standard and Poor’s, στις 21 Ιουλίου 2017, αναβάθµισε τις προοπτικές (outlook) από σταθερές σε θετικές. Οι ανακοινώσεις αυτές συνέβαλαν στην επιτυχή δοκιµαστική έξοδο στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου, µε τη χώρα να δανείζεται στο χαµηλότερο επιτόκιο από την έναρξη της κρίσης, µε µεγάλο αριθµό νέων επενδυτών, κυρίως από το εξωτερικό, να εκφράζουν ενδιαφέρον, υπερκαλύπτοντας τη ζήτηση.
Η 1η έξοδος στις αγορές και τα “sequel”
Όπως αναφέρει το Ινστιτούτο, η πρώτη έξοδος στις αγορές, που αναµένεται να ακολουθηθεί από αντίστοιχα βήµατα το επόµενο διάστηµα, αντανακλά τη µερική ανάκτηση της διεθνούς εµπιστοσύνης στις προοπτικές της οικονοµίας. Ασφαλώς, ζητούµενη είναι πλέον η εδραίωση και περαιτέρω τόνωση της εµπιστοσύνης αυτής. Παράλληλα, η έξοδος της χώρας από τη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείµµατος στις 12 Ιουλίου 2017, στην οποία βρισκόταν από το 2009, αποτέλεσε άλλο ένα γεγονός- ορόσηµο για τη χώρα.
Η πραγματική Οικονομία και η “τσέπη” του φορολογούμενου
Στο κομμάτι που αφορά την πραγματική Οικονομία, από το ΕΝΑ, αναφέρουν ότι διαµορφώνονται ελπιδοφόρες εξελίξεις που υπό προϋποθέσεις, µέσω µιας ανατροφοδοτούµενης διαδικασίας, θα µπορούσαν να δηµιουργήσουν συνθήκες οικονοµικά και κοινωνικά βιώσιµης ανάπτυξης. Ιδιαίτερα σηµαντικό στοιχείο είναι ότι το ποσοστό ανεργίας βαίνει διαρκώς µειούµενο φθάνοντας στο 21,7% τον Απρίλιο του 2017, σηµαντικά µειωµένο από το ανώτερο ποσοστό του 27,5% το 2013.
Πρωτογενές πλεόνασμα 2 δις το πρώτο 6μηνο του 2017
Το πρωτογενές αποτέλεσµα της Γενικής Κυβέρνησης για το διάστηµα Ιανουαρίου-Ιουνίου διαµορφώθηκε σε πλεόνασµα ύψους 1.936 εκατ. ευρώ, έναντι πρωτογενούς πλεονάσµατος 1.632 εκατ. ευρώ για το αντίστοιχο διάστηµα του 2016 και στόχου για πρωτογενές πλεόνασµα 431 εκατ. ευρώ. Το αποτέλεσµα αυτό προκύπτει τόσο από την αύξηση των δηµοσίων εσόδων όσο και από τη µείωση των δαπανών, µε την αύξηση των εσόδων να οφείλεται κυρίως στην αύξηση έναντι του στόχου του Φόρου εισοδήµατος νοµικών προσώπων (κατά 114 εκατ. ευρώ ή 95,2%), του Φόρου στην περιουσία (κατά 90 εκατ. ευρώ ή 15,5%) και στους Άµεσους Φόρους ΠΟΕ (κατά 100 εκατ. ευρώ ή 8,9%). Οι εξελίξεις αυτές εδραιώνουν την αντίληψη ότι η Ελλάδα µπορεί να βάλει τάξη στα «του οίκου της» και ότι δεν θα επιστρέψει σε νοοτροπίες του παρελθόντος.
Η εικόνα αυτή έχει παραλήπτες τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, µε συνέπεια ήδη να συντελείται σταδιακή κινητοποίηση των παραγωγικών δυνάµεων της χώρας. Στο πεδίο των τιµών, έπειτα από 45 συνεχόµενους µήνες αποπληθωρισµού, από τον Δεκέµβριο του 2016 ο Γενικός Δείκτης Τιµών Καταναλωτή έχει επιστρέψει σε θετικό πρόσηµο.
Αύξηση 10% στον Δείκτη Οικονομικού Κλίματος σε ένα έτος
Συγκεκριµένα, ο Γενικός ΔΤΚ παρουσίασε αύξηση κατά 1,02% τον Ιούνιο 2017 σε σχέση µε τον Ιούνιο του 2016. Τον Ιούλιο 2017 ενισχύονται σηµαντικά τόσο ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος όσο και ο δείκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης ενώ καταγράφεται βελτίωση σε όλους τους επιµέρους δείκτες οικονοµικού κλίµατος.
Αύξηση 19% στον κύκλο εργασιών της Βιομηχανίας
Ο Γενικός Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιοµηχανία αυξήθηκε κατά 19,0% το Μάιο 2017 σε σύγκριση µε τον αντίστοιχο δείκτη του Μαΐου 2016, ενώ έναντι του Απριλίου 2017 αυξήθηκε κατά 9,1%. Σε πιο µεσοπρόθεσµη βάση, ο µέσος Γενικός Δείκτης του δωδεκαµήνου Ιουνίου 2016–Μαΐου 2017 αυξήθηκε κατά 8,4% σε σχέση µε το αντίστοιχο διάστηµα του 2015-2016.
Αύξηση εξαγωγών 19,2% το 5μηνο του 2017
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 1o πεντάµηνο του 2017 αν και παραµένει ελλειµµατικό, περιορίζεται κατά 63,9 εκατ. ευρώ σε σχέση µε την αντίστοιχη περίοδο το 2016. Αυτή η µεταβολή οφείλεται στη βελτίωση των ισοζυγίων υπηρεσιών, των πρωτογενών και δευτερογενών εισοδηµάτων που αντιστάθµισαν την αύξηση του ελλείµµατος στο ισοζυγίου αγαθών. Παρά τη διεύρυνση του ελλείµµατος στο ισοζυγίου αγαθών είναι αξιοσηµείωτο ότι κατά το 1ο πεντάµηνο του 2017 σε σύγκριση µε την αντίστοιχη περίοδο του 2016 καταγράφηκε σηµαντική αύξηση των εξαγωγών κατά 19,2% µε σηµαντικές αυξήσεις να καταγράφονται στις πρώτες ύλες (εκτός καυσίµων), τα βιοµηχανικά είδη και τα χηµικά προϊόντα.
Αύξηση αφίξεων και πλεόνασμα 1 δις στον Τουρισμό
Στα “πάνω” του βρίσκεται και ο Τουρισμός, με το ισοζύγιο ταξιδιωτικών υπηρεσιών το Μάιο του 2017 παρουσίασε πλεόνασµα 925,9 εκατ. ευρώ αυξηµένο κατά 2,5% σε σχέση µε τον αντίστοιχο µήνα του 2016 (903,2 εκατ. ευρώ). Οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 1,5% (Μάιος 2017- Μάιος 2016) έναντι αύξησης 4,4% του Μαΐου του 2016 σε σχέση µε του 2015. Ειδικότερα, οι αεροπορικές αφίξεις Ιανουαρίου–Ιουνίου 2017 σε σχέση µε το αντίστοιχο διάστηµα του 2016 παρουσιάζουν αύξηση 10,5% επιβεβαιώνοντας τις εκτιµήσεις ότι το 2017 η τουριστική κίνηση θα αυξηθεί σηµαντικά.
Αύξηση των καταθέσεων κατά 770 εκατ. τον Ιούνιο
Στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα είναι αξιοσηµείωτη η αύξηση της καθαρής ροής τόσο των καταθέσεων των νοικοκυριών τον Ιούνιο του 2017 κατά 771 εκατ. ευρώ έναντι µείωσης κατά 214 εκατ. ευρώ τον προηγούµενο µήνα, όσο και των καταθέσεων των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων κατά 947 εκατ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 665 εκατ. ευρώ τον προηγούµενο µήνα.
Σύμφωνα με τους αναλυτές του ΕΝΑ, η εξέλιξη αυτή είναι σηµαντική γιατί δείχνει την αποκατάσταση της εµπιστοσύνης του ιδιωτικού τοµέα προς το εγχώριο τραπεζικό σύστηµα µε ταυτόχρονο περιορισµό της εκροής καταθέσεων προς το εξωτερικό.
Η “θάλασσα” στηρίζει τις επενδύσεις
Στο πεδίο των επενδύσεων, κατά το 1ο τρίµηνο του 2017 καταγράφηκε αύξηση στο µηχανολογικό και µεταφορικό εξοπλισµό που αφορά όµως κυρίως σε παραγγελίες πλοίων. Σηµειώνεται ότι για το 2017, το εθνικό σκέλος του Προγράµµατος αναµένεται να ανέλθει σε 1 δις ευρώ, γεγονός που εκτιµάται πως θα επιτρέψει τη χρηµατοδότηση επενδυτικών σχεδίων σε τοµείς όπως οι υποδοµές και το ανθρώπινο κεφάλαιο.
Το κυνήγι της “Σταθερής Ανάπτυξης”
Ζητούμενο σύμφωνα με το Δελτίο, παραμένει η εδραίωση συνθηκών σταθερής ανάπτυξης Οι συνέπειες της µακροχρόνιας λιτότητας στην ελληνική κοινωνία έχουν υπάρξει εξαιρετικά οδυνηρές, σε περιπτώσεις µάλιστα δραµατικές. Η αποκατάστασή τους αλλά και των ανισοτήτων γενικότερα που διεύρυνε η οικονοµική κρίση δεν µπορεί παρά να αποτελεί την πλέον σηµαντική πρόκληση. Οι θετικές εξελίξεις που καταγράφονται καταδεικνύουν ότι ήδη οι δυνάµεις της αγοράς έχουν τεθεί σε κίνηση και συνθέτουν ένα πρώιµο στάδιο ανάκαµψης.
