Σε ιστορικό χαμηλό επίπεδο κινούνται οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στην έκθεση που εγκρίθηκε σήμερα με 480 ψήφους υπέρ, 64 κατά και 150 αποχές, οι ευρωβουλευτές διαπίστωσαν οπισθοδρόμηση όσον αφορά το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα, ότι η Τουρκία ασκεί συγκρουσιακή και εχθρική εξωτερική πολιτική και πρότειναν να εξεταστεί το ενδεχόμενο χαρακτηρισμού των Γκρίζων Λύκων ως τρομοκρατική οργάνωση. Για πρώτη φορά, το Ευρωκοινοβούλιο τόνισε πως χρειάζεται επίσημη αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, αν δεν αντιστραφεί η υφιστάμενη αρνητική τάση.
Οι ευρωβουλευτές δηλώνουν ότι εάν δεν αντιστραφεί επειγόντως και με συνέπεια η υφιστάμενη αρνητική τάση όσον αφορά την εσωτερική, θεσμική και εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει την επίσημη αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, ώστε και οι δύο πλευρές να επανεξετάσουν την καταλληλότητα του υφιστάμενου πλαισίου ή, αν είναι αναγκαίο, να διερευνήσουν ενδεχόμενα νέα μοντέλα.
Καταδικάζουν τις ενέργειες κατά Αθήνας και Λευκωσίας
Οι ευρωβουλευτές ανησυχούν επίσης για την εχθρική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, μεταξύ άλλων καταδικάζοντας σθεναρά τις παράνομες δραστηριότητές της στα ελληνικά και κυπριακά ύδατα και το μερικό παράνομο άνοιγμα των Βαρωσίων. Καταδικάζουν απερίφραστα τη δήλωση του Προέδρου της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης σύμφωνα με την οποία η Τουρκία θα μπορούσε να αποσυρθεί με απλό προεδρικό διάταγμα από τη Σύμβαση του Μοντρέ που ρυθμίζει την ελεύθερη διεθνή ναυσιπλοΐα στα Στενά και σημειώνουν ότι η δήλωση αυτή αποτελεί συνέχεια προηγούμενων προσπαθειών της Τουρκίας να αμφισβητήσει την εγκυρότητα της Συνθήκης της Λωζάννης και, ως εκ τούτου, να υπονομεύσει τη διεθνή ειρήνη και σταθερότητα.
Επικρίνοντας την οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας στην Τουρκία, οι ευρωβουλευτές ανησυχούν για την «αυταρχική ερμηνεία του προεδρικού συστήματος». Αναφέρονται, για παράδειγμα, στη συχνότερη παρά ποτέ προσφυγή της άρχουσας τάξης σε ένα υπερεθνικιστικό και εμπρηστικό αφήγημα και καταδικάζουν απερίφραστα την αποπομπή και φυλάκιση 47 τουλάχιστον δημοκρατικά εκλεγμένων δημάρχων από το αξίωμά τους, ενώ σημειώνουν τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για την παράλυση των δήμων που διευθύνονται από δήμαρχους της αντιπολίτευσης.
Επίσης, καταδικάζουν επίσης απερίφραστα τις τουρκικές στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία και εκφράζουν βαθιά ανησυχία για τη μεταφορά μαχητών και μισθοφόρων από ομάδες τζιχαντιστών από τη βόρεια Συρία προς τη Λιβύη και τη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Επαναλαμβάνουν την παρότρυνσή τους προς την Τουρκία να αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων και να προετοιμάσει το έδαφος για μια πραγματική συμφιλίωση μεταξύ των λαών της Τουρκίας και της Αρμενίας.
Κράτος δικαίου και ανθρώπινα δικαιώματα
Το βασικότερο «αγκάθι» στις ευρωτουρκικές σχέσεις είναι ζητήματα που άπτονται στο κράτος Δικαίου και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Το Κοινοβούλιο επισημαίνει τη διάβρωση του κράτους δικαίου και τη συστημική έλλειψη ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, καλώντας τις αρμόδιες αρχές της Τουρκίας να αποφυλακίσουν όλους τους κρατούμενους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφους, δικηγόρους, πανεπιστημιακούς και άλλους που κρατούνται με βάση αστήρικτες κατηγορίες.
Το κοινοβούλιο εκφράζει την έντονη ανησυχία του για το γεγονός ότι το ρατσιστικό δεξιό εξτρεμιστικό κίνημα Ülkücü, γνωστό ως «Γκρίζοι Λύκοι», το οποίο συνδέεται στενά με το κόμμα MHP (Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης) που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό, εξαπλώνεται τόσο στην ίδια την Τουρκία όσο και σε κράτη μέλη της ΕΕ. Καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να εξετάσουν το ενδεχόμενο να προστεθούν στον κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων οι Γκρίζοι Λύκοι και να καταπολεμήσουν την επιρροή τους, η οποία απειλεί ιδιαίτερα τα άτομα κουρδικής, αρμενικής ή ελληνικής καταγωγής και οποιονδήποτε θεωρούν αντίπαλο.
Κοινωνία των πολιτών και πρόσφυγες
Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν την ικανοποίησή τους ότι εντός της Τουρκίας υπάρχει μια δυναμική, πλουραλιστική, δραστήρια και ετερογενής κοινωνία των πολιτών, παρά τη μαζική πολιτική καταστολή, καθώς αυτή αποτελεί έναν από τους λίγους εναπομείναντες μηχανισμούς ελέγχου της κυβέρνησης. Παροτρύνουν, συνεπώς την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης να δώσουν προτεραιότητα σε αυτές τις οργανώσεις και να εξακολουθήσουν να τις στηρίζουν μέσω των σχετικών χρηματοδοτικών μέσων.
Επιβεβαιώνοντας την πεποίθησή τους ότι η Τουρκία ως εταίρος αποτελεί βασικό παράγοντα για τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή, οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν τις διπλωματικές προσπάθειες της ΕΕ για έναν πραγματικό και αποτελεσματικό διάλογο με τη χώρα.
Το Κοινοβούλιο υπενθυμίζει ότι η Τουρκία εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη φιλοξενία σχεδόν 4 εκατ. προσφύγων, εκ των οποίων περίπου 3,6 είναι Σύροι, σημειώνοντας ότι οι προκλήσεις για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης έχουν αυξηθεί λόγω της πανδημίας COVID-19. Επικροτεί τις προσπάθειες αυτές και ενθαρρύνει την ΕΕ να συνεχίσει να παρέχει την αναγκαία στήριξη στους Σύρους πρόσφυγες και στις κοινότητες υποδοχής στην Τουρκία. Τονίζει, ωστόσο, ότι η χρήση των μεταναστών και των προσφύγων ως μέσο πολιτικής επιρροής και εκβιασμού δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές.
Τι απαντά η Άγκυρα – Το απορρίπτουμε, δεν είναι καθόλου αντικειμενικό
Σε άμεση απάντηση προχώρησε η Άγκυρα μετά την έγκριση ψηφίσματος από το Ευρωκοινοβούλιο, στο οποίο διαπιστώνεται επιδείνωση της κατάστασης όσον αφορά τη θεσμική και εξωτερική πολιτική.
Σε μήνυμά του, ο Ταγίπ Ερρντογάν απορρίπτει την «καθόλου αντικειμενική» έκθεση της ΕΕ για την Τουρκία.
Τo Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε, νωρίτερα, με 480 ψήφους υπέρ, 64 κατά και 150 αποχές το ψήφισμα για την κατάσταση στην Τουρκία το 2019 και το 2020. Η παράγραφος 6 του κειμένου η οποία αφορά στην πρόταση για αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων είχε περάσει νωρίτερα με 520 ψήφους υπέρ, 72 κατά και 97 αποχές.
Ειδικότερα, στη συγκεκριμένη παράγραφο επισημαίνεται ότι «μετά την τελευταία έκθεση του Κοινοβουλίου, η κατάσταση όχι μόνο δεν βελτιώθηκε, αλλά επιδεινώθηκε περαιτέρω όσον αφορά την εσωτερική, τη θεσμική και την εξωτερική πολιτική».
Τονίζει, συνεπώς, με έμφαση ότι, εάν δεν αντιστραφεί επειγόντως και με συνέπεια η υφιστάμενη αρνητική τάση, η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει, σύμφωνα με το διαπραγματευτικό πλαίσιο από τον Οκτώβριο του 2005, την επίσημη αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, ώστε και οι δύο πλευρές να επανεξετάσουν με ρεαλισμό και μέσω ενός δομημένου και ολοκληρωμένου διαλόγου υψηλού επιπέδου, την καταλληλότητα του υφιστάμενου πλαισίου και την ικανότητά του να λειτουργεί ή, αν είναι αναγκαίο, να διερευνήσουν ενδεχόμενα νέα μοντέλα για τις μελλοντικές σχέσεις.
Επισημαίνει ότι, σε κάθε περίπτωση, οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να διεξάγονται καλόπιστα και δεν θα πρέπει να εκτροχιάζονται ή να ανατρέπονται με βάση απλώς πολιτιστικά ή θρησκευτικά κίνητρα.
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε νωρίτερα, ο Σοσιαλιστής Ισπανός εισηγητής της έκθεσης Νάτσο Σάνσες Αμόρ τόνισε ότι πρόκειται για την πιο επικριτική έναντι της Τουρκίας έκθεση που έχει παρουσιάσει ποτέ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ως υποψήφια χώρα προς ένταξη στην ΕΕ, η Τουρκία δεν λαμβάνει υπόψη της αξίες της ΕΕ, ενώ η κατάσταση εκεί επιδεινώνεται τα τελευταία χρόνια και υπονομεύονται οι δημοκρατικές αξίες, το κράτος δικαίου και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σημείωσε ο Σάντσες Αμόρ.
Ο Ισπανός εισηγητής της έκθεσης για την Τουρκία τόνισε, επίσης, ότι πρέπει να σταλεί ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα προς την τουρκική κυβέρνηση. «Αν η ‘Αγκυρα θέλει να είναι υποψήφια προς ένταξη χώρα, πρέπει να ακολουθήσει την πορεία των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων», είπε. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι ενώ τα πρώτα χρόνια σημειώθηκε μια κάποια πρόοδος, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει από την τουρκική πλευρά η απαραίτητη πολιτική βούληση, κάτι που έχει οδηγήσει στο πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
