Eκδοση Τούρκων: Η επίκληση του αρχαιοελληνικού θεσμού της ικεσίας από τους θαρραλέους Έλληνες δικαστές απάντηση στο βαρβαρισμό

Εiμαι σίγουρος ότι θα κατανοήσει επαρκώς ο επί χρόνια στενός και πολύτιμος συνεργάτης μου στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» κ. Σαράντος Καργάκος την «εισβολή» μου με το σημείωμα αυτό στον οικείο του επιστημονικό ιστορικό-φιλολογικό χώρο, τον οποίο επί δεκαετίες φωτίζει με αμέτρητα βιβλία, διδαχές, άρθρα, αναλύσεις, λευκώματα και παρεμβάσεις.

Διότι είναι τόσο μεγάλη η πρόκληση της εισήγησης του δεύτερου κατά σειρά εισαγγελέα της έδρας του Ζ΄ Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου κ. Χαράλαμπου Βουρλιώτη για τη μη έκδοση στην Τουρκία δύο ακόμη Τούρκων στρατιωτικών, ώστε δεν μπόρεσα να αποφύγω το σχόλιο αυτό και επιπροσθέτως και από την παρόρμησή μου από τις συμπληρωματικές σπουδές και στη Φιλοσοφική Σχολή! Συγκεκριμένα, ο κ. Βουρλιώτης τόνισε ότι οι δυο Τούρκοι στρατιωτικοί δεν μπορούν να εκδοθούν, τονίζοντας μεταξύ πολλών άλλων και τα εξής: «…Μπορεί να είναι εχθροί, αλλά ήρθαν εδώ ως ικέτες. Η Ελλάδα έχει νομικό πολιτισμό. Οι Έλληνες δικαστές πρέπει να συνεχίσουν να βρίσκονται στο ύψος αυτού του πολιτισμού. Δεν μπορώ να γίνω μέρος του προβλήματος που θα υπάρξει εφόσον εκδοθούν. Οι άνθρωποι αυτοί κινδυνεύουν, ακόμα και αν είναι εχθροί της Ελλάδος».

Αυτή είναι η πρόκληση, δηλαδή η ανάγκη για προσθήκη ότι η ικεσία δεν είναι θέμα μόνο νομικού πολιτισμού, αλλά βαθέος αρχαιοελληνικού πολιτισμού, η οποία δυστυχώς στη χώρα μας τείνει να ταυτιστεί τα τελευταία χρόνια με την «επαιτεία», δηλαδή με την τείνουσα χείρα βοηθείας προς τους δανειστές μας, μολονότι ο μεγάλος εθνικός ποιητής μας είχε προειδοποιήσει ότι «δεν εύκολαις αι θύραις όταν η χρεία ταις κουρταλεί».

Έτσι, με την εισήγηση αυτή ο κ. Βουρλιώτης, όπως και πολλοί φωτισμένοι Έλληνες δικαστές στο παρελθόν, υπενθύμισαν τον αθάνατο ανθρώπινο πολιτισμό και στον ιταμό γείτονά μας, όπως εκδηλώθηκε με το θεσμό της ικεσίας στην αρχαία ελληνική κοινωνία υπό τον Ικέσιο και υπό τον Ξένιο Δία. Με βάση το θεσμό αυτό (και αλίμονο σε εκείνον που θα τον ποδοπατήσει!) είχε καθιερωθεί για την ικεσία και, όπως και για τη φιλοξενία, μια ορισμένη εθιμοτυπία: ο ικέτης γονάτιζε μπροστά στον ικετευόμενο, με το ένα χέρι αγκάλιαζε τα γόνατά του, ενώ με το άλλο άγγιζε το πιγούνι ή το γένι του. Aν υπήρχε δυνατότητα, κατέφευγε στον βωμό, που υπήρχε στις αυλές των σπιτιών, ή στην εστία, που υπήρχε στο εσωτερικό του σπιτιού. Eξασφάλιζε έτσι άσυλο ο ικέτης, ως πρόσωπο ιερό, και γινόταν συνήθως δεκτός ως «ξένος»/φιλοξενούμενος.

Η αρχαιοελληνική γραμματεία βρίθει τέτοιων παραδειγμάτων σεβασμού της ικεσίας από εχθρούς. Ο κ. Καργάκος θα μας υπενθύμιζε τη σκηνή του Αχιλλέα με τον Πρίαμο ικέτη για το νεκρό γιό του Έκτορα, την ικεσία του Χρύση στην Ιλιάδα, τη Θέτιδα ικέτιδα στον Δία, τον Οδυσσέα ικέτη του ποταμού (που εδώ προσωποποιείται) μετά το ναυάγιο που θα τον οδηγήσει στις ακτές των Φαιάκων, την τριπλή σκηνή ικεσίας από την Οδύσσεια κατά τη διάρκεια της μνηστηροφονίας και πολλές σκηνές ικεσίας από στη δραματική ποίηση (Ευριπίδης, «Ελένη» 894-900: Η Ελένη ικέτις στη μάντισσα Θεονόη, Αισχύλος, «Ικέτιδες» στ. 191-203) και πολλά άλλα. Από την άλλη μεριά, το Κυλώνειον Άγος είναι η σκληρή τιμωρία για την ασέβεια προς τον ιερό θεσμό, όπως εκδηλώθηκε με την άγρια θανάτωση των ικετών «δεσμωτών του Φαλήρου», που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα

Κι αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά πολιτισμού και βαρβαρότητας…