Συνέντευξη στον Χρήστο Κυμπιζή για την Κυριακάτικη Kontra News
Ο Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκου, Δημήτρης Φιλίππου τονίζει στην Κυριακάτικη Kontranews πως οι Έλληνες Επιστήμονες έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη μάχη κατά του κορωνοϊού. Εξηγεί το πώς δρα ένα εμβόλιο στον ανθρώπινο οργανισμό,τονίζοντας πως «η κατασκευή ενός εμβολίου είναι μία σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία». Ενημερώνει για την πρόοδο των ερευνών σε παγκόσμιο επίπεδο, δηλώνει αισιόδοξος πως θα έχουμε ευχάριστες εξελίξεις για την αντιμετώπιση του ιού, επισημαίνοντας πως όσο περνά ο καιρός «τα διαθέσιμα θεραπευτικά όπλα ολοένα θα διευρύνονται και θα εξειδικεύονται».
Πού στηρίζετε την άποψη πως στο τέλος του καλοκαιριού θα έχουμε το εμβόλιο για τον κορωνοϊό;
Η κατασκευή ενός εμβολίου είναι μία σύνθετη διαδικασία. Τα υποψήφια για ανθρώπινη χρήση εμβόλια θα πρέπει πρώτα να δοκιμαστούν σε ένα μικρό αριθμό εθελοντών, οι οποίοι και θα παρακολουθηθούν στενά κυρίως ως προς πιθανές παρενέργειες. Στη συνέχεια και εφόσον αυτό το στάδιο της αρχικής εκτίμησης της ασφάλειας ξεπεραστεί με επιτυχία, η δοκιμή θα πρέπει να διευρυνθεί σε μεγαλύτερο αριθμό εθελοντών για να προσδιοριστεί η αποτελεσματικότητα. Στη συνέχεια πρέπει να διασφαλιστεί η παραγωγή σε χαμηλό κόστος. Είναι ευνόητο ότι η διεκπεραίωση αυτής της αλληλουχίας γεγονότων είναι θέμα σκληρής εργασίας από πλευράς επιστημόνων αλλά και συγκυριών. Ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός ομάδων εργάζεται προς την επίτευξη αυτού του σκοπού και αυτό όπως ανέφερα μας δημιουργεί την ελπίδα και την προσδοκία ότι θα έχουμε ευχάριστα νέα για το εμβόλιο. Δηλαδή να έχουμε τις ενδείξεις που θα μας επιτρέψουν να προχωρήσουμε στα επόμενα στάδια και όχι έτοιμο εμβόλιο όπως πιθανώς μπορεί να έγινε αντιληπτό. Από τη στιγμή που διαπιστώσουμε ότι κάποιο εμβόλιο μπορεί να είναι αποτελεσματικό, μέχρι να ολοκληρωθούν τα στάδια αξιολόγησης και παραγωγής ώστε να είναι διαθέσιμο μπορεί να μεσολαβήσει μεγάλο χρονικό διάστημα, το οποίο δεν δυνατό να προβλεφθεί.
Εξηγήστε μας πώς δρα το εμβόλιο. Θα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο;
Κατ΄αρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι ένα εμβόλιο είναι ουσιαστικά ένα μήνυμα προς τον οργανισμό για να ξεκινήσει να οργανώνει την άμυνά του, σε περίπτωση που τη χρειαστεί. Το εμβόλιο επιτρέπει στον οργανισμό να “διαβάσει” πληροφορίες τις οποίες και θα αξιοποιήσει για να παράγει π.χ. κατάλληλα αντισώματα. Στην εποχή μας δεν παρασκευάζονται εμβόλια από εξασθενημένους ιούς, όπως παλιά. Αντιθέτως, τα εμβόλια αποτελούν προϊόντα βιοτεχνολογίας, τα οποία στην ουσία αντιγράφουν ένα τμήμα του ιού (π.χ. μια πρωτεΐνη της επιφάνειας). Το τμήμα αυτό από μόνο του δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να προκαλέσει νόσο, μπορεί όμως να αποδεικνύεται αρκετό ώστε να παραχθούν αντισώματα τέτοια σε ποιότητα και ποσότητα ώστε να είναι αποτελεσματικά στην άμυνα του οργανισμού σε περίπτωση μόλυνσης από τον ίδιο τον ιό. Το εμβόλιο της γρίπης γίνεται κάθε χρόνο και σε αυτό περιλαμβάνονται τα στελέχη του ιού της γρίπης που θεωρούνται αποτελεσματικά με βάση τα παγκόσμια επιδημιολογικά δεδομένα της χρονιάς που προηγήθηκε. Στην περίπτωση του SARS-CoV-2 κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν ο συγκεκριμένος ιός καταστεί ενδημικός, αν δηλαδή ήλθε για να μείνει και να κάνει εποχικές εξάρσεις, γεγονός που συνδέεται άμεσα με την ικανότητα να απαντάμε σε αυτόν με μόνιμη ανοσία μετά από μία λοίμωξη. Στην περίπτωση που το φαινόμενο της ανοσίας ατονεί με το χρόνο σε βαθμό που να απαιτείται «ανάμνηση» του γεγονότος, είναι καλό αυτή η ανάμνηση να γίνεται μέσω εμβολίου. Είναι σίγουρο ότι η αυξανόμενη εμπειρία της επιστημονικής κοινότητας θα ξεκαθαρίσει πολλά από τα δεδομένα αυτά τις επόμενες εβδομάδες.
Πρόσφατη έρευνα στην Κίνα έδειξε πως ένα ποσοστό όσων είχαν ιαθεί δεν παρουσίασαν αντισώματα. Είναι ανησυχητικό το γεγονός;
Οι μηχανισμοί με τους οποίους ένας οργανισμός δεν εμφανίζει μία ικανοποιητική ανοσολογική απάντηση είναι πολλοί. Υποκείμενα νοσήματα, φάρμακα και γενετικοί παράγοντες είναι οι βασικότεροι από αυτούς. Η πλημμελής κινητοποίηση του ανοσοποιητικού δεν είναι σπάνια όσον αφορά μία πλειάδα λοιμώξεων και κατά συνέπεια δεν είναι περίεργο να παρατηρείται και ένα ανάλογο φαινόμενο σε κάποιους ασθενείς που έχουν νοσήσει από COVID-19. Σε κάθε περίπτωση, οι ασθενείς έχουν να ωφεληθούν από ειδική αγωγή που εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό του ιού καθιστώντας έτσι λιγότερο κρίσιμη την όποια ανοσολογική μειονεξία.
Τι συμβαίνει με το φάρμακο; Ισχύει πως το περιμένουμε πιο γρήγορα από το εμβόλιο;
Σε γενικές γραμμές ένα φάρμακο είναι πιο εύκολο να παρασκευαστεί και να αποδοθεί σε ευρεία χρήση σε σχέση με ένα εμβόλιο. Ο βασικός λόγος είναι διότι υπάρχουν ήδη φάρμακα που φαίνεται ότι μπορούν να έχουν αποτελεσματικότητα στην περίπτωση της COVID-19. Πέραν τούτου όμως, στο σχεδιασμό νέων μορίων έχει πρόσφατα εισαχθεί η τεχνολογία που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη, η οποία μπορεί να επιλέξει τα πιο κατάλληλα. Ένα φάρμακο που στις μέρες μας μπορεί να παρασκευαστεί σε κάποιους μήνες, θα απαιτούσε μία και δύο δεκαετίες στο πρόσφατο παρελθόν. Κάτι τέτοιο είναι πιο δύσκολο να ισχύσει για τα εμβόλια.
Ποιες είναι οι πιο ελπιδοφόρες έρευνες; Γίνονται έρευνες στην Ελλάδα;
Κλινικές έρευνες αναφορικά με ειδικά αντιιικά φάρμακα όπως η ρεμντεσιβίρη, ανοσοτροποποιητικά φάρμακα όπως η υδροξυχλωροκίνη αλλά και άλλες θεραπείες όπως η χρήση αντισωμάτων από ασθενείς που έχουν αναρρώσει από COVID-19 αποτελούν ορισμένα από τα πιο σημαντικά παραδείγματα. Η Ελλάδα πρωτοστατεί και πρωτοπορεί στην έρευνα έναντι της COVID-19. Ένα λαμπρό παράδειγμα αποτελεί μία ελληνική πολυκεντρική μελέτη με διεθνή συμμετοχή (Ισπανία, ΗΠΑ), στην οποία συμμετέχουν 15 νοσοκομεία και ερευνητικά κέντρα, η οποία αφορά τη δυνητική ωφέλεια που μπορεί να προκύπτει από ένα παλιό και ιδιαίτερα οικονομικό φαρμάκου, την κολχικίνη.
Ποια είναι η αγωγή που χορηγείται σήμερα για τους ασθενείς με κορωνοϊό;
Στη χώρα μας ισχύουν τα πρωτόκολλα που έχουν τύχει επεξεργασίας και έχουν εγκριθεί από την αρμόδια ομάδα των λοιμωξιολόγων. Υπάρχει ένα βασικό πρωτόκολλο προνοσοκομειακής και νοσοκομειακής αντιμετώπισης για το οποίο έχουν ενημερωθεί όλοι οι γιατροί. Πρόκειται για θεραπείες που έχουν σκοπό την καταστολή του πολλαπλασιασμού του ιού, αλλά και το μετριασμό της σφοδρότητας με την οποία σε ορισμένους ασθενείς αντιδρά το ανοσοποιητικό σύστημα, δημιουργώντας περισσότερα προβλήματα από ότι ο ίδιος ο ιός. Καθώς όμως η απόκτηση παγκόσμιας κλινικής εμπειρίας χτίζεται σταδιακά, τα διαθέσιμα θεραπευτικά όπλα ολοένα και θα διευρύνονται, θα εξειδικεύονται και θα αξιολογούνται με μεγαλύτερη ενδελέχεια.
