Ατυχής παρένθεση

Η θητεία του αρεοπαγίτη Χρήστου Σαρτζετάκη, στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα, δυστυχώς δεν ήταν αντάξια των προσδοκιών, που είχαν δημιουργηθεί, εκείνο το Σαββατιάτικο πρωινό της 9ης Μαρτίου 1985.

Τότε που ο Ανδρέας Παπανδρέου, σε μια αιφνιδιαστική κίνηση, ανακοίνωσε την επιλογή του ανώτατου δικαστή, αντί της, αναμενόμενης,  ανανέωσης της θητείας του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ήταν μια επιλογή που ανταποκρινόταν στα βαθύτερα, για κάποιους ίσως και αρχαϊκά, αντιδεξιά αντανακλαστικά μεγάλης, τουλάχιστον, μερίδας της εκλογικής βάσης του Κινήματος, του προοδευτικού κινήματος γενικότερα. Ακόμη και σε μετριοπαθή στελέχη της τότε κυβερνώσας παράταξης, η κίνηση αυτή παραλληλιζόταν με την «κατάληψη της Βαστίλης», που αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί τον εμβληματικό μύθο της Γαλλικής Επανάστασης. 

Στην εμπέδωση αυτής της συναίσθησης συνέβαλε και η εικόνα που συνόδευε το νέο Πρόεδρο. Ως τακτικός ανακριτής, στην υπόθεση της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, αποκάλυψε όλο τον δυσώνυμο παρακρατικό μηχανισμό, που βρισκόταν πίσω απ` τη δολοφονική επίθεση. Δε δίστασε μάλιστα να προχωρήσει στην προφυλάκιση ανώτατων αξιωματικών της τότε Χωροφυλακής, στη Θεσσαλονίκη. 

Στη διάρκεια της δικαστικής του έρευνας, ο νεαρός, τότε, πρωτοδίκης, αντιμετώπισε με θάρρος τις αφόρητες πιέσεις που του ασκήθηκαν, κυρίως από τον πανίσχυρο εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και μετέπειτα πρώτο «πρωθυπουργό» της χούντας, Κωνσταντίνο Κόλλια. Ο τελευταίος πίεσε τον θαρραλέο ανακριτή, να «βγάλει λάδι» τους αξιωματικούς, προχωρώντας στον, τουλάχιστον παράδοξο, διαχωρισμό της δικογραφίας ως προς αυτούς. 

Η επιμονή του μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας, προκάλεσε τη μήνι του αόρατου, τότε, χουντικού παρακράτους. Αυτό το μένος εκδηλώθηκε, μετά την επιτυχή εκδήλωση του πραξικοπήματος, που έφερε το αόρατο μέχρι τότε παρακράτος, στους ορατούς θώκους της εξουσίας, όταν ο Χρήστος Σαρτζετάκης υπέστη ποικίλες διώξεις και βασανιστήρια.

Όμως, αυτή ήταν η μία όψη. Ακριβέστερα, η στάση εκείνη, δεν υπαγορεύτηκε από κάποια, ενδιάθετη ή υπολανθάνουσα έστω, πολιτική αντίληψη, αλλά από μια αυστηρή, έως άκαμπτη αίσθηση υπηρεσιακού καθήκοντος. Αντίθετα, όπως και ο ίδιος «αυτοπαρουσιάστηκε» σε πρόσφατο, ογκώδες αυτοβιογραφικό του έργο, ο ιδεολογικός του κόσμος, συνέπιπτε με το κυρίαρχο πνεύμα της εποχής. Έναν σκληρό αντικομμουνισμό, αλλά και βαθιά προσήλωση σ` ένα διάχυτο συντηρητισμό, που διαπερνούσε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής. Ένα παράξενο παιχνίδι της μοίρας τα έφερε έτσι, ώστε να έρθει αντιμέτωπος και διώκτης ενός μηχανισμού παραεξουσίας, που όμως λειτουργούσε για λογαριασμό της κυρίαρχης ιδεολογίας, με την οποία συμφωνούσε. Η αίσθηση υπηρεσιακού καθήκοντος, αλλά και το αίσθημα δικαίου, που τον διακατείχε αποτελούσαν αρχές αδιαπραγμάτευτες, που υπερίσχυαν κάθε άλλης αντίληψης. 

Είναι δε προς τιμήν του, ότι τις αρχές του αυτές, υπερασπίστηκε μέχρι τέλους, χωρίς να αποστεί από τα βαθύτερα αξιακά του πιστεύω.