Συνέντευξη στην Άλκηστη Ζαλοκώστα από την Κυριακάτικη Kontranews
Η καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis Αθηνά Λινού μιλά στην Kυριακάτικη Kontranews για την ανησυχητική εξέλιξη της πανδημίας. Συστήνει μέχρι δύο οικογένειες στις γιορτές που δεν θα γιορτάσουν όμως με άλλους, ενώ για το σύστημα του ΕΟΔΥ, αναφέρει πως θα έπρεπε να έχει μεγαλύτερη διαφάνεια. Τα τεστ θα πρέπει να είναι πολλά και να συνταγογραφούνται, και αν υπήρχε μια πιο επιμελής καταγραφή κρουσμάτων, θα υπήρχε καλύτερη εκτίμηση της διασποράς, και τα μέτρα θα απέδιδαν καλύτερα. Το εμβόλιο θα έχει πολύ μικρές παρενέργειες και είναι εξαιρετικά ασφαλές, ενώ πουθενά δεν είναι υποχρεωτικό, τονίζει η έγκριτη επιστήμονας.
Ο ιός έχει μπει ενδοοικογενειακά έχετε πει. Πόσο επικίνδυνο είναι, και πως θα κάνουμε γιορτές φέτος;
Σε πολλές οικογένειες υπάρχει ένα κρούσμα ή ένα πολύ κοντινό κρούσμα που είναι δυνατόν να διασπαρεί μέσα στην ίδια την οικογένεια και αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο γιατί πολλαπλασιάζεται εκεί που δεν το περιμένουμε και χωρίς να το γνωρίζουμε ώστε να πάρουμε μέτρα. Όμως το σημαντικότερο είναι να μπορέσουμε να έχουμε πολλά τεστ, να συνταγογραφούνται έτσι ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα τα υπάρχοντα ενδοοικογενειακά κρούσματα για να μπορούμε να προλάβουμε τα επόμενα.
Αναφορικά με τις γιορτές προτείνω να γιορτάσουν το πολύ δύο οικογένειες μαζί, που όμως δεν θα συναντηθούν για άλλες γιορτές την περίοδο των Χριστουγέννων με άλλη ομάδα ανθρώπων.
Φαίνεται ότι τα μέτρα δεν έχουν αποδώσει ακόμα όσο θα περιμέναμε. Γιατί;
Γιατί η διασπορά ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτή που νομίζαμε, γιατί δεν έχουμε την συνταγογράφηση ούτε ακόμα δεδομένα από αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού, ώστε να ξέρουμε ποιο είναι το επίπεδο της διασποράς. Επίσης, δεν έχει εφαρμοστεί στο μέγιστο που θα μπορούσε η τηλεργασία, και επομένως μεταδίδονται τα κρούσματα σε πολύ περισσότερους χωρίς να μπορούμε να το ελέγξουμε, ακόμα και εν μέσω της καραντίνας.
Τι συνέβη με το σύστημα καταγραφής κρουσμάτων του ΕΟΔΥ και τις παράλληλες καταγραφές; Τι έφταιξε στην λανθασμένη όπως φάνηκε καταγραφή;
Δεν μπορώ να γνωρίζω τι έχει συμβεί. Όμως θα ήθελα να δω μεγαλύτερη διαφάνεια για όλες τις καταγραφές που τυχόν υπάρχουν, έτσι ώστε να μπορούμε να κατανοήσουμε τι μας λένε τα τεστ που γίνονται. Μπορεί να μην είναι επαρκή σε αριθμό, μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικά του συνόλου του πληθυσμού, αλλά τουλάχιστον να τα ξέρουμε και σε ανάλυση. Γιατί μπορεί π.χ. να έγιναν 2.000.000 τεστ, αλλά δεν ξέρουμε σε πόσους διαφορετικούς ανθρώπους έγιναν, όπως και αναλυτικά στοιχεία ηλικίας, φύλου, επαγγέλματος, περιοχής. Για παράδειγμα μάθαμε για τον τρίτο δυστυχώς αστυνομικό που έχασε τη ζωή του από τον covid και είναι πολύ λυπηρό, αλλά δεν ξέρουμε πόσα τεστ έχουν γίνει σε αστυνομικούς, ούτε πόσοι αστυνομικοί είναι θετικοί και σε ποια περιοχή ώστε να δούμε τη διασπορά μέσα στο σώμα και να πάρουμε διαφορετικά μέτρα για τους αστυνομικούς αν χρειάζεται.
Δεν υπήρχε συστηματικός έλεγχος και συστηματική καταγραφή. Μπορεί να καταγράφονταν τα θετικά τεστ, αλλά δεν έχουμε στοιχεία για το δείγμα του πληθυσμού ώστε να ξέρουμε στην πραγματικότητα ποιο είναι το ποσοστό των θετικών τεστ.
Εφόσον δεν έχουμε ακριβή εικόνα κρουσμάτων, πώς μπορούμε να υπολογίσουμε την αποδοτικότητα των μέτρων τωρινών και μελλοντικών;
Είναι πολύ δύσκολο και τα μόνα στοιχεία που μπορούμε να αξιολογήσουμε είναι οι εισαγωγές στα νοσοκομεία, τις ΜΕΘ και οι θάνατοι. Αλλά αυτά συνήθως τα βλέπουμε δύο εβδομάδες με ένα μήνα μετά την έναρξη της νόσου.
Σας ανησυχεί η απελπιστικά άσχημη επιδημιολογική κατάσταση ιδίως σε Θεσσαλονίκη και Δράμα; Θα αντέξει το Ε.Σ.Υ;
Με ανησυχεί ότι χάνονται πολλές ζωές, ότι είναι πολύ μεγάλη διασπορά (όπως φαίνεται), και πλέον δεν είναι τόσο εύκολο να ελεγχθεί, και κυρίως με ανησυχεί η ψυχολογική κατάσταση και η πιθανή εικόνα επαγγελματικής εξουθένωσης των εργαζομένων στην υγεία, αλλά και των συγγενών που έχουν κάποιον άνθρωπο στο νοσοκομείο.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στο Ε.Σ.Υ νομίζω είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι σε θέσεις ευθύνης είναι κοντά στην συνταξιοδότηση ή έχουν συνταξιοδοτηθεί, και δεν έχουν αντικατασταθεί από νεότερα στελέχη. Δεν είναι μόνο οι ΜΕΘ όμως. Δεν υπάρχει κάποια οργάνωση ώστε να αξιοποιηθούν στελέχη που ανήκουν σε κλινικές οι οποίες δεν λειτουργούν τώρα λόγω του COVID. Χρειάζεται μια καλύτερη μεθόδευση.
Έρχονται Χριστούγεννα. Θα ανοίξουν κάποια μαγαζιά; Ποια δεδομένα θα το καθορίσουν;
Πέρα από τα εποχικά που θα ανοίξουν, εγώ νομίζω ότι πρέπει να επιδοτηθούν τα επαγγέλματα που έχουν χάσει πάρα πολλά χρήματα και να ενθαρρυνθεί το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι εταιρείες διανομής. Να υπάρξουν κίνητρα ώστε και ο κόσμος να ψωνίσει ηλεκτρονικά και να προσλάβουν και άλλους ανθρώπους ώστε να μπορέσουν όλοι να εξυπηρετηθούν χωρίς να πηγαίνουν στα μαγαζιά. Καλύτερα να είναι κλειστά τα μαγαζιά, για το καλό μας, και να βρούμε άλλους τρόπους να περάσουμε καλά, όπως χαρούμενες εκπομπές στην τηλεόραση, να πάμε σε ανοιχτά πάρκα και να γίνει μεγαλύτερη αξιοποίηση του υπαίθριου χώρου. Να δούμε την κατάσταση από μία πιο πνευματική σκοπιά, όπως να διαβάσουμε βιβλία. Να φτιάξουμε τα γλυκά μας αντί να τα αγοράσουμε και να φτιάξουμε μία όμορφη ατμόσφαιρα στο σπίτι. Να σκεφτούμε τους ανθρώπους που έχουν τεράστια ψυχολογική ή οικονομική υποστήριξη. Να κάνουμε ένα τηλεφώνημα στον γείτονα αν είναι μόνος, να στείλουμε ένα δέμα σε κάποιον που έχει ανάγκη.
Τι συμβουλεύετε τους πιστούς που θέλουν να κοινωνήσουν τις Άγιες αυτές ημέρες και τι θα γίνει με τις εκκλησίες;
Αυτό είναι ένα καθαρά προσωπικό θέμα. Πιστεύεις στο μυστήριο θα κοινωνήσεις. Εκεί δεν μπορεί να επέμβει κανείς είναι ένα πνευματικό θέμα και θα το συζητήσει κανείς με τον ιερέα δεν είναι κάτι που είναι γενικός κανόνας, ιδιαίτερα το θέμα της Αγίας Κοινωνίας δεν είναι ποτέ γενικευμένο σαν κανόνας, είναι προσωπική υπόθεση του καθενός. Από την άλλη αν ανοίξουν οι εκκλησίες και πάμε, θα πρέπει να προσέξουμε πάρα πολύ την αποφυγή του συνωστισμού, το να φοράμε παντού και όλη την ώρα μάσκα, παράθυρα και πόρτες ανοιχτά, αν γίνεται. Θα μπορούσαν επίσης να γίνουν πολλές λειτουργίες την ημέρα των Χριστουγέννων και τις επόμενες μέρες παραδείγματος χάριν άλλη λειτουργία στις 8, άλλη στις 9, άλλη στις 10 (όπου βέβαια υπάρχουν αρκετοί ιερείς) με έναν ιερέα και έναν ψάλτη σε κάθε λειτουργία. Με τον τρόπο αυτό δεν θα υπάρξει συνωστισμός και με παράλληλη χρήση μάσκας και τήρηση αποστάσεων δεν θα κινδυνεύσουν ούτε οι πιστοί ούτε οι κληρικοί. Επίσης κάποιες ακολουθίες αν είναι δυνατόν να συντομευθούν και αν το επιτρέπει ο καιρός κάποιες λειτουργίες να γίνονται έξω.
Έχει παρενέργειες το εμβόλιο; Είστε υπέρ του υποχρεωτικού εμβολιασμού;
Το εμβόλιο είναι εξαιρετικά ασφαλές και είμαι βέβαιη ότι δεν θα εγκριθεί οποιοδήποτε εμβόλιο, αν υπάρχει πρόβλημα ασφάλειας. Πιθανόν να υπάρξουν, σε κάποιους ανθρώπους, μικρές παρενέργειες τις πρώτες 3-4 ημέρες π.χ. να πρηστεί λίγο και να πονάει το χέρι στο σημείο του εμβολίου, να έχουμε μικρές μυαλγίες και πιθανόν μερικοί να αισθάνονται λίγο παραπάνω από το σύνηθες κουρασμένοι. Σοβαρότερες παρενέργειες δεν έχουν καταγραφεί. Οι επιστήμονες αυτή τη στιγμή εξετάζουν τα δεδομένα για το αν έχει υπάρξει μεταξύ των εθελοντών κάτι σοβαρό στο διάστημα δύο μηνών μετά τον εμβολιασμό, που είναι και το μέγιστο διάστημα στο οποίο είναι πιθανόν να παρατηρηθούν παρενέργειες. Από ό,τι γνωρίζω, μέχρι στιγμής δεν έχει παρατηρηθεί καμία σοβαρή παρενέργεια σε κανένα από τα εμβόλια που έχουν κατατεθεί προς άδεια. Το εμβόλιο είναι ασφαλές και πρέπει να το κάνουμε, διότι το κόστος του να μην εμβολιαστούμε είναι μεγάλο και για εμάς και για τις οικογένειές μας. Υποχρεωτικότητα ως προς το εμβόλιο δεν υπάρχει σε καμία ευρωπαϊκή χώρα. Υποχρεωτικά θα μπορούσε να είναι μόνο σε επαγγέλματα που λόγω φύσεως υπάρχει υψηλός κίνδυνος ή να νοσήσουν οι εργαζόμενοι ή να το μεταδώσουν. Ακόμα και στα παιδάκια στο σχολείο που υπάρχει η τάση «εάν δεν εμβολιαστεί δεν το γράφουμε» δεν είναι όντως υποχρεωτικός ο εμβολιασμός. Εάν αρνηθεί ο γονιός, το παιδί γράφεται στο σχολείο. Βεβαίως υπάρχουν και θα υπάρξουν συζητήσεις για τη νομιμότητα σχετικών αποφάσεων.
Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis
