Η εσωκομματική εκλογική διαδικασία στο ΚΙΝΑΛ, θυμίζει λίγο την περίφημη ρωσική κούκλα, την «μπάμπουσκα». Στη «βιτρίνα» υπάρχει το όνομα ΚΙΝΑΛ, για λόγους που ανάγονται στις συνθήκες και τους όρους ίδρυσης του σχήματος, ως σύμπραξης, να μην το ξεχνάμε, κομμάτων, χάρη στην έμπνευση και τις πρωτοβουλίες της αείμνηστης Φώφης Γεννηματά.
Όταν όμως δεις πίσω από το περίβλημα, διαπιστώνεις ότι η «ούγια» γράφει ΠΑΣΟΚ. Από τις τοποθετήσεις άλλωστε των υποψηφίων, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την προχθεσινή τηλεμαχία (debate) στη δημόσια τηλεόραση, προκύπτει ότι κέντρο αναφοράς τους, δεν αποτελεί το ΚΙΝΑΛ, αλλά το ΠΑΣΟΚ. Σε αυτή την ιστορική διαδρομή κατέτειναν και οι δημοσιογραφικές ερωτήσεις, όπως και οι απαντήσεις, όπως εκείνη του Χάρη Καστανίδη, που συνέκρινε και αξιολόγησε τις διαφορετικές περιόδους του ΠΑΣΟΚ, ως κυβέρνησης.
Υπάρχει πάντως ένα κοινό στοιχείο που συνδέει την αφετηρία του ΠΑΣΟΚ με εκείνη του ΚΙΝΑΛ. Εχει ξεχαστεί μάλλον, καθώς περνούν και τα χρόνια, ότι και το ΠΑΣΟΚ, στην αρχική του φάση πορεύτηκε ως σύμπραξη του ίδιου με το σχήμα της «Δημοκρατικής Αμυνας».
Υπάρχουν βέβαια και κάποιες κρίσιμες διαφορές. Το ΠΑΣΟΚ, ως όνομα και χώρος, δεν προέκυψε ως αποτέλεσμα κάποιας σύμπραξης, όπως συνέβη με το ΚΙΝΑΛ. Δημιουργήθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου, ως συνέχεια του ΠΑΚ, της αντιστασιακής οργάνωσης που αποτέλεσε επίσης δημιούργημα του αξέχαστου ηγέτη.
Εκ των υστέρων, ένα μήνα περίπου μετά την ιστορική 3η Σεπτέμβρη του 1974, ανακοινώθηκε η συνεργασία με τη Δημοκρατική Αμυνα. Μίας αντιστασιακής οργάνωσης, με κορυφαία φυσιογνωμία τον αείμνηστο Σάκη Καράγιωργα, αλλά και τη συμμετοχή σημαντικών προσωπικοτήτων (Κωνσταντόπουλος, Νέστωρ, Φίκιας, Στάγκος, Νέστωρ και άλλοι), η οποία μετεξελίχθηκε, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, σε πολιτική κίνηση, διατηρώντας όμως την αρχική της ονομασία. Στην ουσία επρόκειτο για ένταξη της Δ.Α. στο νεοσύστατο Κίνημα, αλλά με όρους που την καθιστούσαν «συνιδρυτική συνιστώσα» όπως εύστοχα έχει χαρακτηριστεί. Ετσι, η συμμετοχή των εκπροσώπων της κίνησης στα συλλογικά καθοδηγητικά όργανα, προσδιορίστηκε εκ των προτέρων με συγκεκριμένη «ποσόστωση».
Αυτό παρήγαγε μία δυσανάλογη, προς την πραγματική δύναμη και επιρροή της, συμμετοχή. Με δεδομένη και την πολύ ισχυρή προσωπικότητα, αλλά και ηθική λάμψη των εκπροσώπων της από τη μία, την ηγεμονική παρουσία του Ανδρέα Παπανδρέου από την άλλη, όλοι καταλάβαιναν ότι ήταν θέμα χρόνου η σύγκρουση και η ρήξη. Η σύντομη προκήρυξη των εκλογών, για τις 17 Νοεμβρίου 1974, από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, απλώς μετέθεσε τον χρόνο της σύγκρουσης. Παρουσιάζει ενδιαφέρον, αλλά και επιτρέπει τη συναγωγή συμπερασμάτων, το ότι τα περισσότερα στελέχη της Δ.Α., αν και προβεβλημένα, απέφυγαν να εκτεθούν, στην κρίση των πολιτών.
