Του Θανάση Λυρτσογιάννη από την Κυριακάτικη Kontranews
• Μένει έξω από τη διανομή ο Ερντογάν καθώς δεν έχει συμμαχήσει με κανέναν
Η Ανατολική Μεσόγειος ήταν ιστορικά μία ταραγμένη θάλασσα. Και τώρα μπαίνει σε μία περίοδο υψηλών αναταράξεων με απρόβλεπτες συνέπειες για το status quo και τους λαούς της περιοχής.
Ο ταραξίας είναι γνωστός πλέον. Η Τουρκία. Σε γενικές γραμμές οι λόγοι φαίνεται να είναι δύο. Ο πρώτος, ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας η οποία μαζί με τη…μεγάλη ιδέα του Ερντογάν για ανασύσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας και τη φιλοδοξία να αναδειχθεί σε τοπική υπερδύναμη και να υποκαταστήσει τους Αμερικανούς που αποχωρούν, επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της ακόμα και με πολέμους.
Ο δεύτερος λόγος είναι ο θησαυρός που κρύβεται στα έγκατα, κάτω από το βυθό της θάλασσας και ο οποίος εκτιμάται σύμφωνα με το Forbes (κρατηθείτε παρακαλώ) σε 122 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια αερίου και 1,7 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Απίστευτος θησαυρός.
Τι λέει το διεθνές δίκαιο
Εδώ το διεθνές δίκαιο της θάλασσας αποκλείει την Τουρκία από το μεγάλο μέρος του θησαυρού και η γειτονική χώρα που δεν το έχει αναγνωρίσει, επιχειρεί με την ισχύ να παραμερίσει το διεθνές δίκαιο και να προσποριστεί υπαρκτούς πόρους που δεν της ανήκουν.
Τα προαναφερόμενα απαντούν σε γενικές γραμμές στο ερώτημα, γιατί η Τουρκία σήμερα αναδεικνύεται σε ταραξία της περιοχής με κίνδυνο να υποστεί τεράστια ζημιά παρά να κερδίσει, αφού οι άλλες χώρες της περιοχές συσπειρώνονται και συνεργάζονται για να αποκρούσουν την τουρκική επεκτατικότητα.
Άλλαξαν τα δεδομένα…
Οι μεγάλες ανακαλύψεις του ορυκτού πλούτου έγιναν την τελευταία εικοσαετία. Τα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο αλλάζουν, εν πολλοίς, τα δεδομένα στην περιοχή.
Τα κράτη της περιοχής διαπιστώνουν ότι μπορούν να γίνουν ενεργειακά ανεξάρτητα που σημαίνει ότι έχουν δυνατότητες να αυξήσουν την ευημερία των λαών τους. Εύλογα, λοιπόν, επανεξετάζουν τις ιστορικές τους σχέσεις και συμμαχίες, με τρόπο τέτοιον που παλαιότερα θεωρούνταν αδιανόητος.
Τεράστια κοιτάσματα
Το φυσικό αέριο ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στην Ανατολική Μεσόγειο στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ωστόσο, μια ανακάλυψη του Ισραήλ (οικόπεδο Tamar, 2009) φανέρωσε πως στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν τεράστιοι θησαυροί.Σύμφωνα με Αμερικανική Γεωλογική Έρευνα, η λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου «κρύβει» 122 τρισ. κυβικά πόδια αερίου και 1,7 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου.
Για να αναφέρουμε ένα μέτρο σύγκρισης της ποσότητας του ορυκτού πλούτου θα σας πούμε πως η ποσότητα αερίου μπορεί να εξασφαλίσει ενεργειακά την Ευρωπαϊκή Ένωση για 76 χρόνια. Σε αυτό προσθέστε και το πετρέλαιο και αντιλαμβάνεστε το μέγεθος.
Βεβαίως, ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτού του θησαυρού βρίσκεται στην Ελληνική ΑΟΖ. Και ασφαλώς να προσθέσουμε του υδρίτες που υπάρχουν στη θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου, ώστε να έχουμε πληρέστερη εικόνα.
Τα κοιτάσματα ένυδρου αερίου ή υδριτών μεθανίου, θεωρούνται πολύ στρατηγικά πιο κρίσιμα από το φυσικό αέριο. Σήμερα εκτιμάται ότι αποτελούν μεγαλύτερη πηγή κοιτασμάτων υδρογονανθράκων από τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα από κοινού.
Η διεθνής σκακιέρα
Πάντως, τους τελευταίους μήνες, τα κοιτάσμ τα φυσικού αερίου και πετρελαίου ώθησαν τον Λίβανο σε συνομιλίες με το Ισραήλ, ενώ οδήγησαν την Ιορδανία και την Αίγυπτο σε μια εμπορική ένωση με το Ισραήλ, αφήνοντας την Τουρκία έξω από τον χορό.
Βλέπουμε επίσης να αποκαθίστανται διπλωματικές σχέσεις του Ισραήλ με αραβικές χώρες, πράγμα που μέχρι και πριν λίγους μήνες φάνταζε αδιανόητο.
Τους τελευταίους μήνες διαπιστώνουμε την προσέγγιση του Λιβάνου με το Ισραήλ. Η αναγκαιότητα να συνομιλήσει ο Λίβανος απευθείας με το Ισραήλ πιθανώς προκύπτει από την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού στις 4 Αυγούστου.
Αυτή η έκρηξη, μια από τις μεγαλύτερες μη πυρηνικές εκρήξεις που καταγράφηκαν ποτέ στη γη, σκότωσε τουλάχιστον 200 άτομα και κατέστρεψε μεγάλα τμήματα της πρωτεύουσας του Λιβάνου, Βηρυτού.
Η έκρηξη προκάλεσε τόσο μεγάλη καταστροφή και κοινωνική και οικονομική αναταραχή, που ο Λίβανος δεν έχει άλλη επιλογή, παρά να οριοθετήσει τα νότια θαλάσσια σύνορά του με το Ισραήλ, ώστε να αρχίσει να αναπτύσσει τους δικούς του πόρους φυσικού αερίου.
Το μέτωπο του Λιβάνου δεν είναι η μοναδική περιοχή όπου παραδοσιακοί εχθροί της Μέσης Ανατολής αναδιατάσσονται λόγω του φυσικού αερίου.
Η Ελλάδα, η Ιταλία, το Ισραήλ, η Κύπρος, η Ιορδανία και η Αίγυπτος ίδρυσαν έναν οργανισμό για την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας σε σχέση με τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που υπάρχουν στη Μεσόγειο.
«Σήμερα είναι μια ιστορική στιγμή» είχε δηλώσει ο υπουργός πετρελαίου της Αιγύπτου Tarek el-Molla.
«Μόλις τεθεί σε λειτουργία ο οργανισμός, σύντομα θα δούμε σημαντικά έργα που προσθέτουν αξία σε όλες τις χώρες μας» πρόσθεσε.
Παρότι το Ισραήλ και η Αίγυπτος είχαν υπογράψει μια ειρηνευτική συνθήκη το 1979, μέχρι τώρα ήταν σχεδόν αδιανόητο για έναν Αιγύπτιο αξιωματούχο να κάνει δημόσια μια τέτοια δήλωση.
Τελευταία ένα παράθυρο ειρήνης εμφανίστηκε μεταξύ του Ισραήλ και του αραβικού κόσμου. Συγκεκριμένα, η MED-RED Land Bridge, μια εταιρεία που ανήκει στην Emirati/ Israeli και την EAPC, την ισραηλινή εταιρεία αγωγών, υπέγραψαν μνημόνιο συμφωνίας για την αποθήκευση και τη μεταφορά πετρελαίου από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στην Ευρώπη.
Ο αγωγός, ο οποίος θα διασχίζει το Ισραήλ από το λιμάνι Ελάτ της Ερυθράς Θάλασσας έως το μεσογειακό λιμάνι του Ασκελόν, θα μειώσει σημαντικά τον χρόνο και τα έξοδα που απαιτούνται για τη μεταφορά καυσίμων από τα ΗΑΕ στην Ευρώπη.
Έτσι, ο Λίβανος, η Αίγυπτος και η Ιορδανία άλλαξαν ριζικά τη στάση τους απέναντι στο Ισραήλ, ενώ τα ΗΑΕ έχουν εμβαθύνει τους δεσμούς τους.
Απουσιάζει η Τουρκία
Από το θέατρο των εξελίξεων, παντελώς απούσα είναι η Τουρκία, που προφανώς επέλεξε να μην συμμετάσχει στην αναπτυξιακή συμφωνία των έξι εθνών, παρά το γεγονός ότι διαθέτει τη μεγαλύτερη οικονομία στην περιοχή.
Αναμφισβήτητα, η Τουρκία θα μπορούσε να επωφεληθεί ουσιαστικά από τη συμμετοχή της. Όμως, με τον ισλαμιστή πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στην εξουσία, η χώρα έχει υιοθετήσει μια μη συνεργατική προσέγγιση σε ό,τι αφορά τους πόρους της Ανατολικής Μεσογείου.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία δεν συμπεριλήφθηκε ούτε στη συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed, που υπογράφηκε από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ στις αρχές του 2020. Αντ ‘αυτού, η Τουρκία έχει εστιάσει τις ενέργειές της περισσότερο στη διακοπή της εξόρυξης αυτών των πόρων από άλλα έθνη, παρά στην προσπάθειά της να αναπτύξει τις δικές της υποδομές.
Η πρώτη ανάγνωση είναι ότι η Τουρκία θα αποτύχει στις προσπάθειές της να καταπνίξει την πανευρωπαϊκή συνεργασία μεταξύ των διαφόρων κρατών. Μάλιστα, κινδυνεύει, στην κυριολεξία, να μείνει στον πάγο, απομονωμένη διεθνώς. Έτσι, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος βλέπει προοπτική ανάπτυξης με τη σύναψη συμμαχιών, η Τουρκία επιλέγει ένα μοναχικό μονοπάτι – και ο κόσμος αλλάζει χωρίς αυτήν.
Αντί τα υπόλοιπα κράτη να συσπειρώνονται κατά του Ισραήλ, όπως ήλπιζε ο Ερντογάν, επιδιώκουν από την κοινού εξόρυξη φυσικού αερίου και πετρελαϊκών πόρων. Αυτή δε η συνεργασία λειτουργεί όχι μόνο ως μορφή οικονομικής ανάπτυξης αλλά και ως αντίβαρο στον πολιτικό εξτρεμισμό της Τουρκίας.
Ισχυρή απόδειξη των αλλαγών στην περιοχή αποτελεί και η επίσκεψη του Σίσι της Αιγύπτου στην Ελλάδα την εβδομάδα που πέρασε.
